De rijkdom van meertaligheid: zo doen ze dat op Curaçao

Illanga Bel en Jeannette Bakker maakten een studiereis naar Curaçao en zagen hoe leraren daar omgaan met meertaligheid. Goede voorbeelden gaan zij nu zelf toepassen in hun eigen lespraktijk.

De inspiratiereis naar Curaçao, georganiseerd door Bilingual Education Projects, heeft grote indruk gemaakt op beide docenten. Ze bezochten verschillende scholen op het eiland en namen deel aan de conferentie Taal durven en doen, georganiseerd door scholenorganisatie VPCO. Doel was om meer te leren over strategieën voor meertaligheid, de rol en positie van het Papiaments en om inspiratie op te doen voor hun eigen lessen.

‘Het lesmateriaal mag dan soms verouderd zijn, maar ik ben echt onder de indruk van de betrokken en enthousiaste leraren. Zij halen alles uit de kast om goed onderwijs te geven’, zegt Jeannette Bakker, docent Nederlands en Fries op het Comenius@Forum, een kleinschalige school voor mavo, havo en vwo in Leeuwarden. Ook de gedrevenheid van de leerlingen verraste haar.

Creativiteit is een vereiste

‘Op sommige scholen op Curaçao kun je niet zomaar een Kahoot in de les doen als het internet niet stabiel is’, beaamt Illanga Bel, docent Engels op CBSplus, een school van Portus Scholengroep in Rotterdam. ‘Dat betekent dat leraren veel creatiever moeten zijn om oplossingen te vinden. Hun warme hart voor het onderwijs vond ik prachtig om te zien.’

De mix aan talen en culturen is haar wel bekend. Haar Rotterdamse leerlingen hebben een diverse achtergrond en de variatie aan thuistalen is groot, van Pools, Turks tot Ghanees. ‘In mijn les is doeltaal voertaal, dus we spreken alleen Engels. Maar ik wil graag ook in de bovenbouw meer aandacht geven aan meertaligheid. Onze school is overgestapt op het Kunskapsskolan-systeem (gepersonaliseerd leren) en ik wil mijn leerlingen goed kunnen bedienen. Dat was mijn motivatie voor de studiereis.’

"Hun warme hart voor het onderwijs vond ik prachtig om te zien."

Docent Illanga Bel, op de afbeelding hieronder in gesprek met leerlingen tijdens de inspiratiereis naar Curaçao. (Tekst gaat verder onder de afbeelding, foto gemaakt door Amanda van Dijk).

Meertalige leraren

De docenten bezochten tien verschillende scholen op Curaçao, van basisschool tot en met universiteit, en zagen een grote variatie aan meertaligheid in de praktijk. De meeste leerlingen hebben Papiaments als moedertaal, anderen spreken Spaans, Nederlands of Chinees als thuistaal. Er zijn scholen waar de instructietaal Papiaments is en Nederlands een vak. Maar er zijn ook scholen die Nederlands als voertaal hebben en Papiaments als vak. Andere scholen hebben een mix van tweetalig onderwijs. Meertaligheid en inclusiviteit zijn veel vanzelfsprekender dan in Nederland. Illanga: ‘Ook leraren zijn vaak meertalig. Daardoor kunnen zij goed zien wat hun leerlingen nodig hebben. Dat vond ik mooi om te zien.’

Leren van elkaars cultuur met eTwinning

Op de school van Jeannette Bakker in Leeuwarden is de meertaligheid niet zo groot.
Een minderheid van de leerlingen spreekt Fries, het Nederlands is dominant. Toch vindt zij het belangrijk om hen meer te laten leren over de taal en cultuur op de Antillen.
‘Tijdens ons werkbezoek hebben we samen met Curaçaose docenten een presentatie over eTwinning gehad. Met twee van hen ga ik een project starten, waarschijnlijk over burgerschap. Leuk dat leerlingen elkaar online kunnen ontmoeten en van elkaar leren. Die planning zal vanwege het tijdverschil best een puzzel zijn. Maar we zijn enthousiast, dus dat komt wel goed!’

"Met twee Curaçaose docenten ga ik een eTwinning-project starten, waarschijnlijk over burgerschap."

Jeannette Bakker, op de afbeelding hieronder in gesprek met leerlingen tijdens de inspiratiereis naar Curaçao. (Tekst gaat verder onder de afbeelding, foto gemaakt door Amanda van Dijk).

Breder dan taal

Voor Illanga Bel is een eTwinning-project niet in te passen in het programma van de bovenbouw, maar een collega wil met haar onderbouwklas wel een project met Curaçao starten. ‘Voor mij is meertaligheid breder dan taal alleen’, benadrukt zij.
‘Ik probeer nu al in lesopdrachten een koppeling te maken met de taal en cultuur van leerlingen. Dat ze bijvoorbeeld een boekverslag mogen maken in de vorm van een telenovela (Latijns-Amerikaanse soap), dan gaat dat eigenlijk vanzelf. Verder zijn kleine dingen belangrijk. Ik kan bijvoorbeeld tot 30 tellen in het Turks, of leerlingen verzoeken om stil te zijn. Dat waarderen ze enorm, het geeft verbinding. En dat is ook precies wat hoogleraar Joana Duarte vertelde op Curaçao: door die verbinding zorg je ook voor meer ouderbetrokkenheid.’

Woord van de week

Beide docenten nemen die inspiratie mee van de studiereis om in hun eigen les in de praktijk te brengen. Jeannette Bakker: ‘Het Woord van de week, dat wil ik ook op mijn school gaan doen. Elke week kies je een woord, je geeft er uitleg over en alle docenten moeten er in die week iets mee doen in de les. Zo vergroot je de woordenschat op een leuke, vakoverstijgende manier.’ Illanga Bel: ‘Mij inspireert het om vaker bij elkaar in de keuken te kijken, want we kunnen zo veel van elkaar leren! Werken in het onderwijs doe je met je hart. Dat heb ik bij deze studiereis ook bevestigd gezien.’