Hoger onderwijs

Het hoger onderwijs in Duitsland lijkt veel op dat van Nederland. Het is ook verdeeld in 2 soorten onderwijs:

• wetenschappelijk onderwijs (wo)
• hoger beroepsonderwijs (hbo)

En net als in Nederland zijn er aparte onderwijsinstellingen voor wo en voor hbo. Wo volgen studenten aan een Universität (universiteit) of een andere wo-instelling, hbo aan Fachhochschulen. Voor meer informatie, zie Hoger onderwijs | onderwijsinstellingen.

Een belangrijk verschil met het Nederlandse hoger onderwijs: studenten kunnen in plaats van bachelors en masters diploma’s behalen die komen uit de tijd dat er nog geen bachelors en masters bestonden. Voorbeelden van deze ‘traditionele’ diploma’s zijn de Magister en Diplom. We beschrijven hieronder per onderwijssoort de bachelors en masters en de traditionele diploma’s.

Universiteiten (Universitäten) en andere wo-instellingen bieden wo-bacheloropleidingen aan. Je vindt een opsomming van alle wo-instellingen bij Hoger onderwijs | onderwijsinstellingen.

• Duur i : 3 jaar.
• Studielast i : 180 ECTS.
• Inhoud: wetenschappelijke vakken, vaak met een scriptie.
• Toelatingseisen: studenten moeten 1 van de volgende diploma’s hebben:
  • Zeugnis der allgemeinen Hochschulreife
  • Zeugnis der fachgebundenen Hochschulreife onder de voorwaarde dat het profiel aansluit op de studierichting van de bachelor.
• Functie van het diploma: toegang tot masteropleidingen.
• Diploma: Bachelor, zoals:
  • Bachelor of Arts
  • Bachelor of Engineering
  • Bachelor of Laws
  • Bachelor of Science
    Soms zie je de diplomanaam in het Latijn, bijvoorbeeld: Baccalaureus Artium in plaats van Bachelor of Arts.

Fachhochschulen bieden hbo-bacheloropleidingen aan. In het Engels heten deze instellingen universities of applied sciences.

• Duur: meestal 3 of 3½ jaar.
• Studielast: 180 of 210 ECTS.
• Inhoud: beroepsgerichte vakken, vaak een scriptie of een project.
• Toelatingseisen: studenten moeten 1 van de volgende diploma’s hebben:
  • Fachhochschulreife
  • Zeugnis der allgemeinen Hochschulreife
  • Zeugnis der fachgebundenen Hochschulreife
    In sommige deelstaten geeft het Schulischen Teil der Fachhochschulreife ook toegang.
• Functie van het diploma: toegang tot masteropleidingen van Fachhochschulen en vaak ook tot masteropleidingen van wo-instellingen.
• Diploma: Bachelor, zoals:
  • Bachelor of Arts
  • Bachelor of Business Administration
  • Bachelor of Engineering
  • Bachelor of Science

Na sommige bacheloropleidingen van Fachhochschulen krijgen studenten geen bachelor, maar een Diplom of Diplom FH. Dit diploma heeft hetzelfde niveau als de bachelor van een Fachhochschule. De diplomanaam ‘Diplom’ of ‘Diplom FH’ stamt nog uit de tijd dat er geen bachelors bestonden in Duitsland. Bij een paar onderwijsinstellingen bestaan opleidingen voor deze ‘oude’ diploma’s nog, naast de bachelors.

• Duur: 3½ tot 4 jaar.
• Inhoud: meestal 1½ tot 2 jaar basisstudie (Grundstudium) en 1½ tot 2 jaar verdieping (Hauptstudium). Studenten sluiten de opleiding vaak af met een examen en een scriptie.
• Toelatingseisen: studenten moeten 1 van de volgende diploma’s hebben:
  • Fachhochschulreife
  • Zeugnis der allgemeinen Hochschulreife
  • Zeugnis der fachgebundenen Hochschulreife
• Functie van het diploma: werk of toegang tot masteropleidingen van een Fachhochschule.
• Diploma: Diplom of Diplom FH. ‘FH’ staat voor Fachhochschule. Let op: als er geen ‘FH’ op het diploma staat, dan kan het een Diplom van een Fachhochschule zijn of een Diplom van een wo-instelling.

Als studenten de eerste 1½ tot 2 jaar van de Diplom-opleiding van een Fachhochschule hebben afgerond, krijgen ze een tussentijds diploma: het Diplom-Vorprüfungszeugnis.

Universiteiten (Universitäten) en andere wo-instellingen bieden wo-masteropleidingen aan. Je vindt een opsomming van alle wo-instellingen bij Hoger onderwijs | onderwijsinstellingen.

• Duur: 1, 1½ of 2 jaar.
• Studielast: 60, 90 of 120 ECTS.
• Inhoud: wetenschappelijke vakken en een scriptie.
• Toelatingseisen: een bachelor van een wo-instelling. Meestal geeft een bachelor van een Fachhochschule ook toegang tot de masteropleiding.
• Functie van het diploma: toegang tot een promotietraject (PhD) of werk.
• Diploma: Master, zoals:
  • Master of Arts
  • Master of Engineering
  • Master of Laws
  • Master of Science
  • Soms zie je de diplomanaam in het Latijn, bijvoorbeeld: Magister Artium in plaats van Master of Arts.

Fachhochschulen bieden hbo-masteropleidingen aan. In het Engels heten deze instellingen universities of applied sciences.

• Duur: 1, 1½ of 2 jaar.
• Studielast: 60, 90 of 120 ECTS.
• Inhoud: beroepsgerichte vakken, vaak een scriptie of een project.
• Toelatingseisen: een bachelor.
• Functie van het diploma: werk.
• Diploma: Master, zoals:
  • Master of Arts
  • Master of Architecture
  • Master of Business Administration
  • Master of Engineering
  • Master of Science.

Studenten kunnen in plaats van bachelors en masters ook een Magister of een Diplom behalen aan een wo-instelling. Deze diploma’s komen uit de tijd dat er in Duitsland nog geen bachelors en masters bestonden. Inmiddels hebben de meeste opleidingen een bachelor- of masterstructuur. Sommige onderwijsinstellingen verzorgen nog opleidingen voor deze oude (traditionele) diploma’s.

• Duur: meestal 4 ½ jaar.
• Inhoud: meestal 2 jaar basisstudie (Grundstudium), 2 jaar verdieping (Hauptstudium) en een half jaar stage en/of voorbereidingstijd voor het eindexamen.
  • Een Magister-opleiding is vaak in de richting geesteswetenschappen (bijvoorbeeld geschiedenis of een taal) of sociale wetenschappen (bijvoorbeeld sociologie of psychologie). Meestal zijn er 1 hoofdvak en 2 bijvakken of er zijn 2 hoofdvakken.
  • Een Diplom-opleiding is vaak in de richting natuurwetenschappen (zoals natuurkunde of scheikunde) of technologie (zoals computertechnologie of civiele techniek). Studenten volgen vakken voor 1 hoofdvak.
• Toelatingseisen: studenten moeten 1 van de volgende diploma’s hebben:
  • Zeugnis der allgemeinen Hochschulreife
  • Zeugnis der fachgebundenen Hochschulreife onder de voorwaarde dat het profiel aansluit op de studierichting van de Magister of het Diplom.
• Functie van het diploma: toegang tot een promotietraject (PhD) of werk.
• Diploma: Magister of Diplom.

Als studenten de eerste 2 jaar van de Magister- of Diplom-opleiding van een wo-instelling hebben afgerond, krijgen ze een tussentijds diploma: het Zwischenprüfungszeugnis.

De Staatsprüfung is net als de Magister en Diplom een diploma uit de tijd dat er in Duitsland nog geen bachelors en masters waren. Ook dit diploma kunnen studenten nog steeds behalen aan wo-instellingen. Het heet Staatsprüfung omdat studenten bij deze opleidingen examens (Prüfungen) van de deelstaat doen en niet van de Universität of Hochschule zelf.

• Duur: verschilt per opleiding.
• Inhoud: deze opleidingen zijn voor diergeneeskunde, farmacie, geneeskunde, rechten, tandheelkunde of voedseltechnologie en er zijn lerarenopleidingen. Vaak bestaat de opleiding uit 2 of 3 delen:
  • 1 of 2 theoretische delen met vakken in de studierichting; en
  • 1 praktisch deel.
• Toelatingseisen: studenten moeten 1 van de volgende diploma’s hebben:
  • Zeugnis der allgemeinen Hochschulreife;
  • Zeugnis der fachgebundenen Hochschulreife onder de voorwaarde dat het profiel aansluit op de studierichting van de Staatsprüfung.
• Functie van het diploma: werk of toegang tot een promotietraject (PhD). Voor toegang tot het beroep van de opleiding moeten studenten alle delen van de opleiding hebben afgerond.
• Diploma: Staatsprüfung. Vaak staat er ‘Erste’, ‘Zweite’ of ‘Dritte’ voor.

Studenten krijgen het diploma Doktor als zij promoveren. In Duitsland heet dat Promotion.

• Duur: verschilt per promotietraject.
• Inhoud: zelfstandig wetenschappelijk onderzoek en een proefschrift.
• Toelatingseisen: studenten moeten 1 van de volgende diploma’s hebben:
  • master van een wo-instelling;
  • Magister/Diplom van een wo-instelling;
  • Erste Staatsprüfung.
• Functie van het diploma: starten met een traject om hoogleraar te worden. Dat traject heet Habilitation.
• Diploma: Doktor.