Thema: Het formele curriculum
Wat is internationalisering van het formele curriculum en waarom is het belangrijk?
Wat is internationalisering van het curriculum?
Voor de ontwikkeling van deze themapagina is samengewerkt met IaH-experts Eveke de Louw (HHS) en Mirne van der Cammen (UU). Mail voor vragen en opmerkingen naar iahho@nuffic.nl.
Om Internationalisation at Home vorm te geven, is het belangrijk dat internationale en interculturele competenties structureel een plek krijgen in het formele curriculum. Het curriculum omvat de totale leerervaring van een student en bestaat uit het formele curriculum, het informele curriculum en het verborgen curriculum. Door internationalisering bewust in het formele curriculum te integreren, kun je alle studenten bereiken en Internationalisation at Home effectief toepassen (Leask, 2015).
Op welk niveau ga je aan de slag?
Internationale en interculturele aspecten kun je op verschillende niveaus binnen een onderwijsinstelling integreren. Om Internationalisation at Home goed neer te zetten, is het belangrijk om dit stevig te verankeren in een brede onderwijsvisie voor de hele instelling. Met de curriculumpiramide van Jones kun je binnen je instelling het gesprek voeren over op welk niveau je aan de slag wilt (Jones, 2013). Daarbij is het belangrijk dat de verschillende niveaus goed op elkaar aansluiten. Bespreek je dit binnen je docententeam, kijk dan ook hoe dit past bij de onderwijsvisie op instellingsniveau - en andersom.
Wie betrek je bij het proces?
Het internationaliseren van het curriculum doe je niet in je eentje. Vaak vraagt het om samenwerking met meerdere betrokkenen, vooral als je het duurzaam en breed wilt implementeren. Om te checken of de juiste mensen aan boord zijn, is het handig om te weten op welk niveau (of op welke niveaus) je met internationalisering bezig bent. Vervolgens kun je een stakeholderanalyse maken: wie moet er direct of indirect meepraten, en wie hoeft vooral te worden geïnformeerd?
Met een stakeholderanalyse breng je deze groepen duidelijk in kaart, en bepaal je hun verschillende niveaus van betrokkenheid en invloed.
Een stakeholderanalyse maken: voorbeelden
We verzamelden enkele voorbeelden van onder meer de Erasmus Universiteit en De Haagse Hogeschool.
Hoe internationaliseer je het curriculum?
Het formele curriculum kun je internationaliseren door internationale en interculturele competenties een vaste plek in je onderwijsprogramma te geven. Constructive alignment is daarbij essentieel: leeruitkomsten, leeractiviteiten en toetsing sluiten op elkaar aan, zodat studenten effectief worden ondersteund in hun internationale ontwikkeling.
Constructive alignment met PLM
Het principe van constructive alignment wordt bij De Haagse Hogeschool in alle opleidingen toegepast en is vertaald naar een concreet hulpmiddel: het Programme Logic Model (PLM). In de onderstaande video lichten Eveke de Louw en Claudia Bulnes, beiden docent en onderzoeker aan De Haagse Hogeschool, de werking van het model toe. Ook Tommy Vorst, docent aan Avans Hogeschool, vertelt hoe hij de PLM-tool inzet in zijn onderwijs.
Voorbeeld: module onderzoeksvaardigheden
In onze tweede video over het PLM-model zoomt Claudia Bulnes van De Haagse Hogeschool in op de stappen die nodig zijn om dit model toe te passen. Ze legt stap-voor-stap uit hoe het model gebruikt kan worden, aan de hand van het voorbeeld van de module onderzoeksvaardigheden.
De drie kernonderdelen van constructive alignment
In de jaren ’90 ontwikkelde Biggs het model van constructive alignment. Dit is een studentgerichte en resultaatgerichte aanpak waarbij alle onderdelen van het curriculum op elkaar zijn afgestemd. De kern is dat leeruitkomsten, leeractiviteiten en toetsing met elkaar verbonden zijn (Radboud Universiteit).
De drie centrale vragen hierbij zijn (afgeleid uit Aerden, 2015):
- Wat willen we dat studenten bereiken aan het einde van het vak, de module of het leerjaar?
- Hoe kunnen we dit bereiken met het onderwijs dat we hen aanbieden?
- Met welke toetsing kan worden aangetoond dat studenten de leeruitkomsten hebben behaald?
Door deze onderdelen goed op elkaar af te stemmen, weten studenten waar ze naartoe werken, krijgen ze de juiste ondersteuning en kun je beoordelen of de doelen daadwerkelijk zijn bereikt.
Stappenplan: zo internationaliseer je een bestaand curriculum
Het aanpassen van een curriculum kost tijd en vraagt om goede afstemming tussen de juiste mensen. Op basis van praktijkervaringen heeft Leask (2015) een procesbeschrijving gemaakt die opleidingen helpt met het internationaliseren van hun curriculum.
Een inspirerend praktijkvoorbeeld van curriculum-internationalisering, waarbij het hele proces wordt toegelicht met voorbeelden, vind je op de website van Karolinska Institutet (Zweden).
Internationaliseren van het curriculum als organisatieverandering
Het aanpassen van het formele curriculum is meer dan een onderwijskundige ingreep; het is een complex proces dat de hele organisatie raakt (Van den Hende, 2024). Belangrijke aandachtspunten zijn het creëren van een gedeeld begrip, zorgvuldig omgaan met financiën en personeel, het actief betrekken van docenten en het combineren van top-down- en met bottom-upstrategieën.
Welke kwaliteitsstandaarden bestaan er voor internationalisering van het curriculum?
De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) accrediteert opleidingen op algemene onderwijskwaliteit. Hoewel deze accreditatie niet specifiek is gericht op internationalisering, maakt dit aspect wel onderdeel uit van het curriculum en wordt het daarmee indirect meegewogen.
Voor instellingen die internationalisering expliciet willen beoordelen, is er daarnaast het Certificate for Quality in Internationalisation (CeQuInt). Dit certificaat is ontwikkeld door het European Consortium for Accreditation in Higher Education (ECA), in samenwerking met partners in twaalf Europese landen. Met CeQuInt kunnen instellingen beoordelen in hoeverre zij kwaliteit bieden op het gebied van internationalisering, op basis van zelfevaluatie of een externe beoordeling door een erkende kwaliteitszorgorganisatie. In Nederland wordt CeQuInt uitgevoerd door de NVAO.
De nieuwste trends en ontwikkelingen volgen?
Verdiep je verder in internationalisering van het formele curriculum
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe ideeën, inspirerende voorbeelden en actuele ontwikkelingen rond internationalisering van het formele curriculum en Internationalisation at Home?
Dan helpen deze bronnen je op weg:
- Word lid van de LinkedIn-community Internationalisation at Home in het hoger onderwijs
- Ontdek onze andere pagina's over Internationalisation at Home, vol tips, tools en praktijkervaringen.