Stakeholders in beeld

Dit artikel is ook beschikbaar in het Engels [Read this article in English: Mapping stakeholders].

De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor Internationalisation at Home (IaH) in het mbo, hbo en wo. Met IaH doen alle studenten internationale competenties op doordat deze geïntegreerd zijn in het bestaande curriculum (Beelen & Jones, 2015).

Om de dynamiek tussen zowel interne als externe stakeholders beter te begrijpen in zowel het hbo, wo en het mbo, hebben De Haagse Hogeschool en Nuffic een verkennend onderzoek uitgevoerd. Zij spraken in dertien diepte-interviews met in totaal vijftien respondenten. De onderzoekers waren geïnteresseerd in de verschillen tussen onderwijscontexten en hoe het IaH stakeholdermodel van Jos Beelen (2015, zie hieronder), lector Global Learning van de Haagse Hogeschool, door onderwijsprofessionals zou kunnen worden gebruikt.

Verschillende rollen en interpretaties

De respondenten vervulden uiteenlopende rollen binnen IaH. In het mbo betrof het veelal collega’s die als coördinator internationalisering werkten en direct contact hadden met docenten. In het hbo spraken de onderzoekers voornamelijk met beleidsadviseurs of beleidsmedewerkers internationalisering. De universitaire respondenten vormden een meer diverse groep. Zij waren onder andere docent, beleidsadviseur of coördinator internationalisering. Op universiteiten wordt IaH bovendien vaak verbonden aan bredere thema’s zoals diversiteit en inclusie. Deze variatie laat zien hoe contextafhankelijk IaH is. Wat opvalt als gemene deler, is dat collega’s met een (formele) rol in IaH meestal instellingsbreed werken, over verschillende lagen en afdelingen heen.

Hoewel de meeste respondenten bekend zijn met de terminologie van IaH, wordt deze verschillend geïnterpreteerd. Door een enkeling wordt aangegeven dat de definitie van Jos Beelen en Elsbeth Jones (2015) te academisch is. Anderen noemden de definitie te statisch, omdat het de dynamiek tussen stakeholders niet weergeeft. Mbo-professionals koppelen IaH soms aan fysieke mobiliteit, al wordt dat niet als hoofddoel gezien. Bij universiteiten ligt de focus vaker op de international classroom, Collaborative Online International Learning (COIL) of Virtual Exchange (VE).

Ook de manier waarop IaH in de organisatie is belegd, verschilt. Soms groeit de rol van respondenten organisch en soms is het een formele rol, bijvoorbeeld als coördinator IaH. Rollen kunnen centraal of decentraal zijn georganiseerd. Faculteiten, domeinen, colleges en opleidingen hebben daarbij een verschillende mate van beleidsvrijheid. Sommigen doen niets met IaH ondanks de instellingsvisie, terwijl anderen juist eigen beleid ontwikkelen zonder een instelling breed kader.

Stakeholders in beeld

Het verkennende onderzoek laat zien dat verschillende stakeholders betrokken zijn bij IaH, maar dat de rol en invloed op het internationaliseren van het curriculum verschilt. Ook zijn er een aantal sectorspecifieke stakeholders. Hieronder noemen we drie voorbeelden van de bevindingen. Voor meer resultaten en een grafische weergave verwijzen we door naar het onderzoek.

• Niet iedere instelling heeft een coördinator internationalisering, maar er is wel vaak een international office. Het verschilt in hoeverre het international office als stakeholder wordt benoemd omdat IaH niet altijd is opgenomen in hun taakbeschrijving. Dit kan worden verklaard omdat het international office vaak minder invloed heeft op het curriculum.
• Onderwijsadviseurs worden in alle onderwijssectoren genoemd, al vereist deze samenwerking wel meer aandacht. De meeste respondenten noemden deze stakeholder pas wanneer zij reflecteerden op het IaH stakeholdermodel (Beelen, 2015).
• In het mbo werd aangegeven dat de HRM afdeling een stakeholder is om meer te betrekken in de curriculumontwikkeling, bijvoorbeeld door dit mee te nemen in de gesprekkencyclus van medewerkers. In het hoger onderwijs was het beeld gevarieerder welke stakeholders er in de toekomst meer betrokken zouden moeten worden. Er werd bijvoorbeeld genoemd dat het belangrijk is te kijken hoe IaH verbonden kan worden aan de European University Alliances en de partners daarin.

De stakeholders zijn grofweg te clusteren in drie groepen: onderwijsmanagement, onderwijsteams (zoals docenten en onderwijsadviseurs) en collega’s met specifieke kennis van internationalisering. Dit maakt wederom duidelijk hoe divers IaH is en dat dit verschillende lagen van een organisatie en vakgebieden behelst. De verbindingen leggen tussen deze collega’s in IaH is daarom cruciaal.

Contextspecifiek en systemische aanpak

Het verkennende onderzoek laat zien dat IaH binnen onderwijsinstellingen op uiteenlopende manieren is georganiseerd. Welke stakeholders een rol spelen of zouden moeten spelen, blijkt sterk contextafhankelijk. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat stakeholders zich op alle niveaus van in de onderwijsorganisatie bevinden. Effectief stakeholdermanagement vraagt dan ook om het vermogen om tussen deze verschillende lagen te schakelen. Juist het leggen van verbindingen tussen stakeholders draagt bij aan een meer samenhangende en systemische aanpak van IaH binnen jouw onderwijsinstelling.

Het stakeholdermodel IaH blijkt in de praktijk een waardevol instrument. Door stakeholders visueel in kaart te brengen, ontstaat inzicht in wie je zou moeten betrekken. Naast het inzicht dat het onderzoek opleverde, werd vooral de oefening met het model als waardevol ervaren aldus de onderzoekers. De stappen uit het interview kunnen worden gebruikt als gesprekstool binnen teams en zorgt het voor reflectie op de eigen situatie. Of zoals Jolanda van de Lagemaat (Da Vinci College) aangeeft: “Het stakeholdermodel is heel toepasbaar voor teams die met Internationalisation at Home aan de slag willen. Het kan helpen als reflectiemodel; wat lukt ons niet, waarom niet en met wie kunnen we dit voor elkaar krijgen?” ​