Wat zijn de gevolgen van corona voor internationalisering? Deel 3: onderwijssamenwerking
Internationale samenwerking is essentieel om de coronacrisis door te komen. Maar grootschalige verschuivingen in de internationalisering van het onderwijs lijken onvermijdelijk. Wij inventariseren wat hierover zoal geschreven wordt.
Capaciteitsontwikkeling van onderwijsinstellingen en professionals is een belangrijke vorm van internationale samenwerking. Het Orange Knowledge Programme, door Nuffic uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken, is hiervan een prominent voorbeeld.
Gevolgen voor het onderwijs
Onderwijsinstellingen waar Nederlandse instellingen in het kader van capaciteitsontwikkeling mee samenwerken, ondervinden ook de gevolgen van het coronavirus. Campussen zijn in veel gevallen gesloten en het onderwijs wordt gestaakt. Toch doen onderwijsinstellingen hun best om hun taken zo goed als mogelijk te blijven vervullen. Zo wordt er grootschalig ingezet op het online openen van campussen en bibliotheken. Opvallend is dat er ook veel gebruik wordt gemaakt van alternatieve vormen, zoals onderwijs via radiokanalen.
De situatie is niet in alle landen gelijk. In het ene land is de startsituatie en de bestaande infrastructuur beter geschikt voor digitalisering dan in andere landen. Ook binnen landen zijn er verschillen. Door de bank genomen is digitalisering moeilijker in het beroepsonderwijs en in rurale gebieden. Voor online onderwijs is een betrouwbare internetverbinding cruciaal, maar niet iedereen beschikt hierover, of kan de benodigde data betalen.
Het is hoopgevend dat er in mum van tijd veel online vormen van onderwijs zijn gerealiseerd
Nederlandse onderwijsinstellingen zien dat hun buitenlandse partners vaak een belangrijke rol hebben in het verstrekken van onafhankelijke informatie. Richtlijnen van de overheid worden verspreid onder scholieren en studenten. Het beleid van ministeries van volksgezondheid wordt doorgaans ondersteund door de kennis en ervaring van scholen en onderwijsinstellingen.
Gevolgen voor capaciteitsontwikkelingsprogramma’s
De uitvoering van capaciteitsontwikkelingsprogramma’s heeft momenteel minder prioriteit bij instellingen in het buitenland. Zij richten zich allereerst op de maatschappelijke rol die ze spelen in hun land en op het zo goed mogelijk verzorgen van onderwijs.
Toch wordt er ook energie gestoken in het onderhouden van contacten met internationale partners. Via online middelen blijven Nederlandse en buitenlandse instellingen zich inzetten voor hun projecten. Dat is niet altijd eenvoudig, want de IT-infrastructuur en internetcapaciteit vormen hierin soms een belemmering.
Gevolgen voor mobiliteit
Zoals ook in een eerder artikel is aangegeven, zal de coronacrisis grote gevolgen hebben voor studentenmobiliteit. Dat geldt ook voor mobiliteit ten behoeve van capaciteitsontwikkeling. Toch is het hoopgevend dat er in mum van tijd veel online vormen van onderwijs zijn gerealiseerd. Deze onderwijsvormen bieden een alternatief voor de mensen die deze periode naar Nederland hadden willen komen, maar dat niet kunnen. Tevens geeft dit studenten, die met een beurs naar Nederland zijn gekomen, de kans om het onderwijs vanuit hun thuisland op te pakken en te vervolgen.
IT-infrastructuur en internetcapaciteit belemmeren projecten en internationale samenwerking
De mogelijkheden voor online onderwijs bieden ook kansen voor professionals die in het najaar voor een studieperiode naar Nederland zouden komen. Wellicht dat er voor hen een online startperiode kan plaatsvinden (wat ook voor Nederlandse studenten op Nederlandse universiteiten niet ondenkbaar is). Hierbij moet worden opgemerkt dat de online variant van kennisoverdracht nooit een volledig substituut kan zijn van fysieke aanwezigheid. Met name interculturele competenties, het ervaren van de rolverdeling burger-overheid en de positie van vrouwen en meisjes in Nederland hebben baat bij fysieke aanwezigheid.
De blik vooruit
Wat instellingen in partnerlanden heel erg zou helpen, is extra aandacht voor gezondheids- en voedselzekerheid gerelateerde vraagstukken. Bestaande contacten en netwerken kunnen worden ingezet om een bijdrage te leveren aan het oplossen van specifieke, urgente vraagstukken in de gezondheidszorg, zonder de langeretermijndoelen van onderwijsversterking uit het oog te verliezen.
Hiermee heeft Nuffic reeds ervaring opgedaan. Tijdens de ebola-epidemie zijn er trainingen uitgevoerd door Nederlandse kennisinstellingen in Sierra Leone, Liberia en Guinee om paramedici bij te scholen. Informatievoorziening en kennisdeling zijn daarom juist nu cruciaal voor capaciteitsontwikkeling via het onderwijs – ondanks de noodvoorzieningen die momenteel voorrang krijgen. Die impact voelen we ook in Nederland: internationale samenwerking in bestrijding van het virus is namelijk voor ons allemaal essentieel.
Ook op de langere termijn is aandacht voor het versterken van de positie van vrouwen cruciaal
Ook op de langere termijn kan samenwerking tussen Nederlandse onderwijsinstellingen en instellingen ter plaatse een belangrijke positieve bijdrage leveren, bijvoorbeeld op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid of vrouwenrechten. De zorg is dat bij maatregelen zoals thuisquarantaine huiselijk geweld toeneemt. Ook op de langere termijn dient extra aandacht te zijn voor het versterken van de positie van vrouwen en meisjes.
Veiligheid en rechtsorde
Een andere zorg is dat overheden deze crisis kunnen aangrijpen om hun grip op de samenleving te verstevigen. Daarom blijft focus op veiligheid en rechtsorde van blijvend belang. Tot slot zijn door blokkades van het internationale verkeer aanvoerroutes in de voedselketen onderbroken, waardoor kwetsbare Afrikaanse landen in de problemen dreigen te komen. Aandacht voor voedselzekerheid kan de voedselketen van veel Afrikaanse landen versterken.
Het is hoopgevend om te zien dat er in het Nederlandse kennisveld veel bereidheid is om de samenwerking te zoeken met partners in landen waar capaciteitsontwikkelingsprogramma’s worden uitgevoerd. Soms moet dit online, en dat gaat niet zonder slag of stoot. De flexibiliteit en het doorzettingsvermogen van Nederlandse kennisinstellingen is daarin van groot belang!
Wat zijn de gevolgen van corona voor internationalisering?
In een serie artikelen verkent Nuffic de gevolgen van de coronacrisis op verschillende aspecten van internationalisering. Lees verder:
Deel 1: Internationale studentenmobiliteit
Deel 2: Digitalisering
Deel 4: Onderzoek
Deel 5: Internationalisation at home
Nog meer nieuws over internationalisering in onderwijs?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte.