Wat zijn de gevolgen van corona voor internationalisering? Deel 4: onderzoek

Internationale samenwerking is essentieel om de coronacrisis door te komen. Maar grootschalige verschuivingen in de internationalisering van het onderwijs lijken onvermijdelijk. Wij inventariseren wat hierover zoal geschreven wordt. Vandaag deel 4: onderzoek.

Geschreven door Nuffic

Nederland

Op veel plekken wordt nagedacht over oplossingen voor medische en maatschappelijke kwesties rond het coronavirus. Zo is er onlangs een platform voor (COVID-19-gerelateerde) langetermijnoplossingen gelanceerd, ResilientSociety, een samenwerkingsverband van universiteiten, bedrijven en TNO. De SSH & COVID-19 Portal poogt op zijn beurt expertise uit de sociale en geesteswetenschappen bijeen te brengen. De Nationale wetenschapsagenda (NWA) moet daarnaast bruggen bouwen tussen de wetenschap en de samenleving.

Terwijl kennispartijen nadrukkelijk de samenwerking zoeken, is al duidelijk geworden dat de coronacrisis voor vertragingen zorgt in onderzoekstrajecten. Laboratoria hebben de deuren moeten sluiten en internationaal reizen ligt zo goed als stil. Dit leidt in het bijzonder tot problemen voor postdocs in de laatste fase van hun onderzoek: na de wettelijke termijn van vier jaar kunnen projecten niet worden verlengd. Dit raakt ook buitenlandse onderzoekers in Nederland, die een derde van het wetenschappelijk personeel uitmaken.

Minister Van Engelshoven van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) benadrukt dan ook dat onderzoekers met een tijdelijk contract niet de dupe mogen worden van de coronacrisis. Zij pleit ervoor onderzoekers zoveel mogelijk in dienst te houden. De VSNU heeft met een groot aantal organisaties uit het wetenschappelijke veld gevraagd om hierbij wettelijk gefaciliteerd te worden. Dit met als doel jonge onderzoekers de mogelijkheid te bieden om hun onderzoek alsnog af te kunnen ronden. Volgens Jeroen Sparla van AcademicTransfer is er in elk geval geen afname in de buitenlandse interesse voor Nederlandse academische vacatures. Wat vacatures betreft voorziet Sparla na een korte dip weer een terugkeer naar het oude niveau.

Thuiswerken vanuit het thuisland heeft gevolgen voor sociale zekerheid en belasting voor onderzoekers

Personeel van buiten de Europese Unie staat voor extra uitdagingen door reisrestricties en beperkte dienstverlening van ambassades en consulaten. Thuiswerken vanuit het thuisland heeft gevolgen voor sociale zekerheid en belasting, wat weer leidt tot meer werkdruk bij personeelsafdelingen van instellingen. Deze uitdagingen bieden kansen aan bestaande samenwerkings- en overlegstructuren, zoals Mobstacles en SOFIE.

Tenslotte vestigt de coronacrisis de aandacht op het welzijn van internationale onderzoekers. Instellingen ontplooien nieuwe initiatieven, zoals het online welkom heten van onderzoekers en online spreekuren. Onderzoekers kunnen daar terecht met vragen over bijvoorbeeld hun verblijfsvergunning, maar ook kwesties van sociale aard kunnen worden besproken.

Bovenstaande ontwikkelingen en initiatieven kunnen leiden tot een ‘nieuw normaal’ in het onderzoeksveld met meer aandacht voor welzijn, arbeidsverhoudingen tussen instellingen en onderzoekers en meer (cross-sectorale) samenwerkingsverbanden.

Europa

Mariëlle van Heumen van Neth-ER, de vereniging van het Nederlandse kennisveld in Brussel, benadrukt dat de coronacrisis gevolgen heeft voor de onderhandelingen over het meerjarig financieel kader (MFK). In het conceptvoorstel dat de Commissie binnenkort publiceert, wordt een belangrijke rol voor kennis en onderzoek voorzien. Maar de budgettaire gevolgen van de coronacrisis voor bijvoorbeeld Horizon Europe en Erasmus+ zijn nog in nevelen gehuld. “De Neth-ER roept de EU en de lidstaten op meer ambitie te tonen in de Europese Onderzoeksruimte na 2020, zodat onderzoekers efficiënter kunnen samenwerken met hun collega’s over de grens”, aldus Van Heumen.

De Europese Commissie wil een leidende rol spelen in onderzoek naar (de gevolgen van) COVID-19. Via een driedaagse hackathon #EUvsCorona werden al 117 innovatieve oplossingen geïdentificeerd. COVID-19 geeft ook in Europa een impuls aan de trend om meer met open data te werken. Uitgevers stellen artikelen over corona kosteloos ter beschikking.

Het is te verwachten dat de focus van EU-gefinancierd onderzoek de komende jaren verschuift naar COVID-gerelateerde onderwerpen.

De gedeelde missie om de pandemie te beheersen, heeft het delen van data en cross-sectorale samenwerking in een stroomversnelling gebracht

De wereld

The Times Higher Education signaleert dat de coronacrisis een duurzame impuls geeft aan samenwerking. De ernst van de situatie, en de gedeelde missie om de pandemie te beheersen, heeft het delen van data (open science) en aan cross-sectorale samenwerking tussen wetenschappers in een stroomversnelling gebracht.

De coronacrisis heeft natuurlijk ook belemmerende effecten op onderzoek. De mondiale economische crisis zet financieringsbronnen onder druk. Minder studenten gaan in het buitenland studeren, terwijl internationale studenten voor veel landen een belangrijke inkomstenbron zijn.

Sander Verkijk, hoofd van het Neso-kantoor in Mexico, voorziet dat de Mexicaanse overheid minder geld kan investeren in haar uitgaande beurzenprogramma. Dit geldt voor meer landen, en een wereldwijde afname van onderzoekers die met een buitenlandse beurs worden gefinancierd ligt in de lijn der verwachtingen.

Doordat overheden overal ter wereld meer macht naar zich toe trekken, groeit ook de angst dat academische vrijheid wordt ingeperkt. Ook kunnen er spanningen ontstaan wanneer de wetenschap en de politiek een fundamenteel andere visie op de pandemie hebben, zoals in Brazilië. Toekomstige publieke financiering van hoger onderwijs zou hiermee in gevaar kunnen gaan komen. Tegelijkertijd is wereldwijd een (maatschappelijke) herwaardering van de wetenschap zichtbaar, omdat politici en bestuurders afhankelijk zijn van de expertise van virologen en epidemiologen.

Nuffic blijft de komende tijd met haar partners in gesprek om alle trends te volgen. We zetten ons in om alle beschikbare kennis met ons netwerk te delen.