Grensverleggend leren, dat is de wereld die zo groot lijkt kleiner maken

Door een onrustige jeugd met een onveilige thuissituatie, weet Dave als geen ander hoe belangrijk het is dat er op school iemand naar je omkijkt. “Mijn docent geschiedenis in Leiden, mevrouw Pijl, is mij altijd bijgebleven. Zij was vertrouwenspersoon en bij haar kon ik mijn verhaal kwijt. Zo leerde ik om überhaupt over mijn problemen te praten en daardoor ben ik als mens enorm gegroeid.”

Toen Dave 16 was, overleed zijn moeder. Decaan meneer Heijnis, kwam naar de uitvaart en stond altijd voor Dave klaar. “Hij zorgde ervoor dat ik mij niet opgejaagd voelde om meteen weer te moeten presteren. Ik kreeg ook de ruimte om af en toe wat later op school te komen als ik slecht had geslapen wegens nachtmerries of andere ellende waar een rouwproces mee gepaard gaat. Voor mij was het onderwijs, in deze pedagogische en vormende zin, cruciaal om te staan waar ik nu sta.”

Dave werd bestuurskundige, met onderwijs en het belang van het kind als leidraden. Zo was hij voorzitter van het College van Bestuur van Stichting Biezonderwijs, een regionale onderwijsinstelling voor specialistisch onderwijs in Midden-Brabant, en zette hij zich vijf jaar lang in om meer speelruimte en speelkansen te creëren bij het Nationaal Jeugdfonds Jantje Beton.

Onlangs startte Dave bij Stichting Zonova, een schoolbestuur van 19 basisscholen in Amsterdam Zuidoost. Zonova heeft een diverse schoolpopulatie met 173 nationaliteiten, en op die culturele diversiteit stuurt de stichting als werkgever ook. Dave: “Je ziet in vergelijking met andere scholen dat we bovengemiddeld diverse teams hebben qua leerkrachten, assistenten, conciërges, en ook schooldirecteuren. Kinderen moeten zichzelf kunnen herkennen in de leerkracht.”

Begrip voor de ander

Met zoveel verschillende culturen bij elkaar, is burgerschapsonderwijs eigenlijk wereldburgerschapsonderwijs. Dave: “Wij zijn de wereld in het klein, dus het is bij ons noodzakelijk dat een kind leert omgaan met andere culturen. Dat is ook van nature aan de orde, maar moeten we wel expliciet maken. Je wilt het empathisch vermogen aanwakkeren, dat ze nieuwsgierig zijn naar de ander, zonder aannames te maken of te oordelen.”

Bewust zijn van het verleden en de impact op het heden, is een goed voorbeeld van die expliciete aanpak. Dave: “Op onze scholen zitten veel nazaten van tot slaafgemaakte mensen met een Afro-Caribische achtergrond, daar moet iedere leerling iets van weten. Ook als ze er geen directe relatie mee lijken te hebben. De eerste stap is van een ander de familiegeschiedenis te kennen.”

Wereld dichtbij halen

Grensverleggend leren, dat is de wereld die zo groot lijkt kleiner maken. En dat hoeft niet per se door te reizen, iets wat niet voor iedereen mogelijk is. Dave: “Het zou zeker binnen het Koninkrijk moeten kunnen dat je een leerling in een ander land als buddy hebt. Met wie je online schakelt, en van wie je leert hoe het is om in bijvoorbeeld Bonaire kind te zijn. Daarmee leren ze ook weer te waarderen hoe het is om hier te leven en kunnen ze beter schakelen met de culturen die hier aanwezig zijn.”

Een andere manier om het buitenland dichterbij te halen, is de diversiteit van leerlingen te benutten. “Veel leerlingen voelen zich behoorlijk verbonden met andere werelddelen, omdat er familie in Afrika of in Zuid-Amerika woont. Als ik een klas binnenloop en vraag: wie is er wel eens in Suriname geweest, dan zal toch wel 30 tot 40% van de kinderen een hand opsteken. Mij lijkt het ook goed om aan de zomervakantie een kleine opdracht te verbinden. Maak foto's van de scholen die je daar ziet, spreek eens met een paar kinderen, en vraag ze hoe het is om daar te leren. Als je thuisblijft, probeer dan online contact te leggen met iemand uit een land waar je familie hebt.”

“Een andere manier om het buitenland dichterbij te halen, is de diversiteit van leerlingen te benutten”

Ondernemende wereldburgers

Het huidige onderwijs heeft 3 kerntaken: kwalificatie, socialisatie en burgerschapsvorming. Dave voorziet dat het onderwijs van de toekomst zich meer zal richten op het klaarstomen van wereldburgers. “Ik denk dat de wereld steeds kleiner wordt, en dat meertaligheid van nature aanwezig is. Engels lijkt mij daarbij de basis. Op de lange termijn wordt tweetalig onderwijs misschien wel de standaard voor het gehele basis- en voortgezet onderwijs. Ik verwacht eigenlijk ook in het verlengde van de 21st century skills dat ondernemerschap een grotere rol gaat spelen.”

Hiermee doelt hij er niet op dat kleuters van nu gaan afstuderen met een business plan, maar dat ze de vaardigheden opdoen om zelfstandig te denken en keuzes te maken. Dit vraagt ook om een moraliteit en waardengedrevenheid, dus weten wat jij belangrijk vindt en waarom. Dave: “Afstuderen in ondernemerschap is heel belangrijk voor de vorming van een autonoom zelfdenkend mens, en past tegelijkertijd ook bij de Nederlandse handelsgeest.”