Wereldburgerschap in het voortgezet onderwijs

Onderwijs in burgerschap is al sinds 2006 verplicht en sinds 2021 is de opdracht aan scholen om burgerschap te verwerken in het curriculum aangescherpt. Met wereldburgerschap ga je een stapje verder en kijk je, met onder andere internationalisering en meertaligheid als middel, samen met je leerlingen over de grens heen.

Wat zijn wereldburgers?

• Ze staan open voor anderen;
• Ze zijn betrokken bij de wereld, ver weg en dichtbij;
• Ze beseffen dat wat ze doen, impact heeft op de rest van de wereld;
• Ze zetten zich in voor een vreedzame, rechtvaardige en duurzame internationale samenleving, waarin iedereen meetelt.

Leerlingen ontdekken dat ze verbonden zijn met de rest van de wereld en hier een actieve rol in kunnen spelen. Het is belangrijk dat je steeds verband legt met het dagelijks leven van je leerlingen. Internationale competenties helpen je leren, leven en werken in een interculturele klas, samenleving en een internationaal georiënteerde arbeidsmarkt. Lees meer over internationale competenties.

Je kunt op verschillende manieren aan de slag met wereldburgerschap. Kijk vooral wat het beste bij jouw school of klas past.

Interculturele vaardigheden

Via onderstaande activiteiten doen je leerlingen praktische en theoretische kennis op over verschillende culturen en leren ze effectief en gepast te communiceren in interculturele situaties.

• Taaldorp
  Organiseer samen met leerlingen en ouders een taal- of cultuurdorp waarbij leerlingen van én met elkaar leren over andere culturen.
• Stories That Move
  Stories That Move is een gratis online toolbox voor onderwijs over diversiteit en discriminatie, op basis van echte verhalen en ervaringen van Europese jongeren.
• Lespakketten Vluchtelingenwerk
  VluchtelingenWerk biedt verschillende lessen voor de onderbouw van het vmbo, havo en vwo. Het tweedelig lespakket ‘Leven in veiligheid’ leert leerlingen onder andere waarom mensen vluchten, hoe het leven in een vluchtelingenkamp is en hoe een asielprocedure werkt.
• The Sustainable Development Goals (SDG's) bieden handvatten om binnen de school, de regio, nationaal én internationaal interdisciplinair de samenwerking aan te gaan op de vastgestelde thema’s in de 2030 Agenda for Sustainable Development van de Verenigde Naties. De website over de SDG's biedt veel bronnen met leerdoelen, lesideeën en activiteiten.
• Toolbox ‘Mensenrechten op school'. In deze toolbox zitten kant- en klare lessen over mensenrechten en kinderrechten voor in het primair en voortgezet onderwijs.
• Globi-Trotter bordspel
  Het Globi-Trotter bordspel is een praktische en laagdrempelige lesmethode. Leerlingen reizen tijdens dit spel de wereld rond en maken kennis met verschillende culturen. Wie lost interculturele dilemma’s het beste op, wie maakt de meeste sociale contacten en voltooit als eerste de reismissie?
• Cross Your Borders
  Bekijk de interactieve burgerschapsprojecten (Globaland) en wereldse jongerenreizen van Cross Your Borders met als doel om jongeren mondiaal en maatschappelijk bewust te maken. Ook bieden zij begeleiding bij de organisatie van een meerdaagse wereldmarkt op school.
• Fawaka WereldBurgerschap
  Fawaka WereldBurgerschap biedt leerlingenprojecten en trajecten voor scholen rondom wereldburgerschap en ondernemerschap. Ook begeleidt Fawaka scholen om hun visie rondom wereldburgerschap te formuleren.
• Global Exploration wereldburgerstages
  Stichting Global Exploration organiseert projecten in ontwikkelingslanden. Tijdens een project van een jaar zamelen jongeren sponsorgeld in en krijgen diverse workshops over interculturaliteit, wereldburgerschap en de SDG's. Hoogtepunt is de 3-weekse stage in één van de partnerlanden.
• Globi's Wereldfestival
  Globi’s Wereldfestival is een volledig dagprogramma gericht op intercultureel bewustzijn en interculturele vaardigheden. Het programma heeft de ontspannen en leuke sfeer van een festival, maar geeft tegelijkertijd een flinke inhoudelijke stimulans aan het wereldburgerschap van leerlingen. Het Wereldfestival is geschikt voor onderbouw en bovenbouw, vmbo t/m tweetalig vwo.

Fysiek bezoek in Nederland

• Musea: Wereldmuseum en Rijksmuseum
  Rondom hun tentoonstellingen verzorgen deze musea educatieve lesmaterialen en projecten op locatie, waarbij de enorme culturele diversiteit die de wereld rijk is centraal staat. Uiteraard bieden meerdere musea interessante tentoonstellingen; kijk ook vooral naar culturele instellingen in de (school)omgeving! Bekijk de websites voor actuele informatie rondom educatie: Wereldmuseum en het Rijksmuseum.
• Bezoek Binnenhof - ProDemos
  Breng met leerlingen een bezoek aan het Binnenhof. Daarnaast biedt ProDemos lesmateriaal rondom democratie en de Europese Unie aan.
• Movies that Matter
  Movies that Matter brengt mensenrechten onder de aandacht bij scholieren en studenten met filmvertoningen op school, in bioscopen en op het Movies that Matter Festival. Ze stimuleren docenten – met name in het (v)mbo en het praktijkonderwijs – om hun lessen te versterken met mensenrechtenfilms en bijbehorend lesmateriaal.
• Anne Frank Stichting
  De Anne Frank Stichting maakt lesmateriaal en geeft workshops over onder andere Anne Frank, de Tweede Wereldoorlog, de Holocaust, antisemitisme en vooroordelen. Je kunt met een groep leerlingen een fysiek bezoek brengen aan het Anne Frank huis in Amsterdam of de buitententoonstelling bezoeken.
• Streets of the World
  De indrukwekkende straatfoto’s van over de hele wereld bieden een dankbare bron om opgroeiende burgers op weg te helpen om zelfstandig denkende wereldburgers te worden. Plan een bezoek aan de gratis buitenexpositie op de Zuidas in Amsterdam. En bekijk het educatiepakket van Streets of the World.

Gastlessen op school

• Gastles over Europa: EU Back to School
  Het programma EU Back to School is bedoeld om leerlingen bewust te maken van de Europese Unie door in te gaan op actuele thema's. De scholieren en studenten worden uitgenodigd actief deel te nemen en met elkaar én de gastdocent in debat te gaan.
• Jongerennetwerk NJR
  De jongerenvertegenwoordigers van het jongerennetwerk NJR bieden scholen zelf ontwikkelde gastlessen over thema’s als de Europese verkiezingen, gelijke kansen, framing, klimaatverandering en de stad van de toekomst. De lessen zijn interactief en informatief en worden aangepast aan het niveau van de leerlingen. Ook is er een digitale gastles over de EU beschikbaar (30-45 minuten).
• WilWeg-ambassadeurs
  Je leerlingen enthousiast maken en informeren over een stage, tussenjaar of uitwisseling in het buitenland? Vraag het aan een van de WilWeg ambassadeurs! In overleg kunnen ze ook op school langs komen.
• Bekend maakt Bemind: vluchteling in de klas
  Met het voorlichtings- en ontmoetingsproject Bekend maakt Bemind komen een vluchteling en een vrijwilliger op bezoek in de klas. De koppels geven voorlichting over vluchtelingen. Centraal staat het persoonlijke verhaal van de vluchteling.

• Scholen die lid zijn van het Global Citizen Network werken samen aan het opleiden van leerlingen tot wereldburgers die goed zijn voorbereid op de internationale en interculturele maatschappij. De coördinatoren van de scholen wisselen met elkaar kennis en ervaringen uit om samen verder te komen.
• Binnen het Unesco-scholennetwerk werken scholen samen aan de Unesco thema’s vrede en mensenrechten, duurzame ontwikkeling, intercultureel leren en wereldburgerschap.
• GLOBE is een wereldwijd netwerk van scholen die samen natuur en milieu in de schoolomgeving onderzoeken. Ze ontwikkelen lesmaterialen voor de bètavakken en aardrijkskunde, waarbij leerlingen data verzamelen in het veld. Zo helpen leerlingen wetenschappers van o.a. NASA, KNMI, RIVM en Wageningen University & Research.
• Het wereldwijde programma Eco-Schools richt zich op scholen die met leerlingen werk maken van duurzaam denken en doen. Je krijgt concrete handvatten en begeleiding voor de verduurzaming van jullie school. Ook maakt Eco Schools het mogelijk dat scholen over duurzaamheidsthema's en de Sustainable Development Goals (SDG's) onderling internationale uitwisselingen organiseren.
• Het European Parliament Ambassador School-programma (EPAS) is bedoeld om leerlingen meer inzicht te geven in de Europese parlementaire democratie, de rol van het Europees Parlement en de Europese waarden. Het programma stimuleert leerlingen om actief deel te nemen aan de EU-democratie. De doelgroep zijn leerlingen met een diverse achtergrond op sociaal, geografisch en onderwijsgebied

• Bij Erasmus+ kun je subsidie aanvragen voor:
  Mobiliteiten. Bieden onderwijsprofessionals en leerlingen de kans om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen in het buitenland.
  Partnerschappen. Voor het ontwikkelen van innovatieve projecten met buitenlandse scholen of andere instellingen.
  Centrale acties. Voor internationale samenwerkingspartnerschappen en internationale samenwerking voor het vormen van nieuw beleid. En voor Europees burgerschap en kennis van de Europese instituties.

• Als je internationalisering wilt integreren in je schoolbeleid, kun je daar subsidie voor krijgen via de Subsidieregeling Funderend Onderwijs (IFO) . Om hiervoor in aanmerking te komen, is het belangrijk dat je school een plan heeft om internationalisering te verankeren in het schoolbeleid of dit al heeft gedaan.