Drie tips voor duurzaam internationaliseren

Reizen en jezelf onderdompelen in andere culturen is waardevol, maar brengt ook milieubelasting met zich mee. Dit zorgt voor dilemma’s voor onderwijsinstellingen en scholen voor wie duurzaamheid een speerpunt is. Wanneer zijn schoolprojecten in het buitenland echt nodig? In welke mate ondersteun je uitwisselingen en internationale conferenties?

De derde editie van Nuffic Meets had als thema ‘Duurzaam internationaliseren: hoe dan?’ Drie ervaringsdeskundigen uit onderwijs en wetenschap deelden daarin hun visie op dit actuele thema. We zetten de drie belangrijkste tips op een rij.

1. Zoek dezelfde leeropbrengst elders

Stel jezelf de vraag of dezelfde leeropbrengst ook op een andere locatie – dichter bij huis – te bereiken is, adviseert Tom Heinen, coördinator internationalisering op het Isendoorn College uit Warnsveld. De school voor voortgezet onderwijs heeft internationaliseringsprojecten met Indonesië en Turkije. In Indonesië hielpen Nederlandse scholieren (pre-corona) weeshuizen te realiseren. “We overwegen nu dit project te stoppen en in plaats daarvan iets vergelijkbaars in Polen te doen”, zegt Heinen. “Daar kun je hetzelfde leren, maar met veel minder impact op het milieu.”

Die afweging kan je per project maken en de uitkomst kan verschillend zijn, benadrukt hij. “In het project met de Turkse school is er sprake van een mooie leeropbrengst. Die is in onze ogen bijzonder waardevol in een tijd waarin het politiek gezien niet zo botert tussen Europa en Turkije. Daarom zien we vooralsnog geen reden om Turkije te vervangen door een land dichter bij huis.”

“Zorg bij projecten voor een inhoudelijke link met duurzaamheid”, luidt het advies van Zumbrink. “Op Wellantcollege gebruiken we de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties als basis voor steeds meer internationale projecten. Dit zijn mondiale vraagstukken, waardoor direct duidelijk wordt dat we ze niet alleen kunnen oplossen en dat internationale samenwerking dus heel belangrijk is.”

'De coronacrisis is het uitgelezen moment om blijvende verandering te bewerkstelligen'

Wellantcollege zit in een vierjarig Erasmusplusproject met scholen en bedrijven uit zes Europese landen. “We zetten samen het European Platform for Urban Greening op. Dit bestaat uit zes Centers of Vocational Excellence, waarin we samenwerken aan biodiversiteit, klimaatadaptatie en sociaal welzijn door groen. Dit resulteert voor onze studenten in een relevant, innovatief en aantrekkelijk onderwijsaanbod.”

3. Werk aan cultuurverandering

Zet mensen aan het denken, betogen Erik van Sebille en Marie-Jose van Tol van De Jonge Akademie (De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen). In het rapport ​​​​​​​ Hoogvliegers vliegen minder: naar een CO2-neutrale wetenschap berekenen de samenstellers dat vliegreizen tussen de 10 en 30 procent uitmaken van de totale CO2-uitstoot van Nederlandse universiteiten.

“Stimuleer cultuurverandering”, zegt Van Sebille. “Ga in gesprek over nut en noodzaak. Waarom moeten wetenschappers zo nodig elk jaar afvliegen naar een internationale conferentie?”

Instellingen voor hoger onderwijs moeten duurzaamheid boven aan de agenda plaatsen, bijvoorbeeld door het openen van een sustainability office, aldus de onderzoekers. Daarbij mogen ook best wat meer dwingende maatregelen worden genomen, zoals een CO2-budget per project.

Maar acute beperkingen zijn niet de enige weg naar Rome. Met bewustwording en cultuurverandering is al veel gewonnen, onderstreept Zumbrink van Wellantcollege.

“Vroeger vloog ik de hele wereld rond. Nu vind ik dat minder vanzelfsprekend en heb ik al bijna vijf jaar niet meer gevlogen. Ik zie het nu als steeds weer een bewuste afweging en zoek het in de praktijk vaak dichter bij huis. Dat is door bewustwording langzaam zo gegroeid. Duurzaamheid heeft soms tijd nodig, elk stapje is al mooi meegenomen.”