Duurzaam internationaliseren

Klimaatverandering krijgt steeds meer aandacht in de samenleving. Om de uitdagingen die daarmee gepaard gaan op te lossen, is internationale samenwerking nodig. Ook in het onderwijs zijn duurzaamheid en internationalisering daarom belangrijke thema's. Toch staan klimaatverandering en internationalisering op gespannen voet met elkaar. Lees meer over dit dilemma in dit interview met onderzoekers van Nuffic.

Door snelle groei van het aantal internationale studenten is de totale uitstoot van broeikasgassen door studentenmobiliteit flink toegenomen in de afgelopen jaren. De uitstoot van broeikasgassen door studentenmobiliteit is procentueel zelfs sneller gestegen dan de totale uitstoot van broeikasgassen wereldwijd. Dit blijkt onder meer uit onderzoek van onderzoeker Robin Shields. Om deze reden worden er steeds meer initiatieven genomen om onderwijs en internationale studentenmobiliteit te verduurzamen.

Deze pagina is bedoeld om degene die werkzaam zijn voor internationalisering in het onderwijs te inspireren. Ken je goede voorbeelden die je graag zou willen toevoegen aan de pagina? Deel het dan graag met Jasper Hondelink via jhondelink@nuffic.nl.

Werkgroep Klimaat

Binnen Nuffic werken we actief aan verduurzaming van onze organisatie, de programma's en onze medewerkers. Hierbij kun je denken aan reis- en lunchbeleid en vergroening van het kantoorgebouw. Maar ook interne workshops voor collega's met tips en ideeën voor thuis en in het werk. Heb je leuke ideeën? Wil je samen optrekken? Of gewoon een vraag en/of opmerking? We horen graag van je. Neem hierover contact op met Mandy van 't Veer via mvantveer@erasmusplus.nl.

Erasmus+

Binnen het Erasmusprogramma van 2021 tot 2027 is duurzaamheid een van de prioriteiten. Zo is er een grotere nadruk komen te liggen op virtuele mobiliteit en is er een Green Travel Top-Up geïntroduceerd om studenten te stimuleren om op een duurzame manier naar de bestemming van hun uitwisseling te reizen. Ook wordt de papieren administratie van studentenmobiliteiten gefaseerd gedigitaliseerd binnen het Erasmus Without Paper Project.

Onderzoek

Nuffic doet onderzoek naar het thema duurzaam internationaliseren. Lees de resultaten van het verkennende onderzoek naar de vraag hoe hogeronderwijsinstellingen studenten kunnen stimuleren om hun buitenlandervaring duurzamer vorm te geven.

Volwasseneducatie

• Het Electronic Platform for Adult Learning in Europe (EPALE) heeft in het online magazine van december 2020 aandacht besteed aan diverse duurzaamheidsinitiatieven in volwasseneneducatie, met name op het gebied van millieucoaches, groene vaardigheden en contact leggen met moeilijk te bereiken groepen.
• De European Association for the Education of Adults (EAEA) heeft in april 2021 een Background Paper geschreven over het vergroenen van volwasseneducatie. Hier is onder andere aandacht voor obstakels en good practices.

Hoger onderwijs

• Erasmus University Rotterdam werkt toe naar een CO2-neutrale campus in 2024.
• Hogeschool van Amsterdam heeft een Travel Grant voor studenten die op een duurzame manier naar de bestemming van hun internationale uitwisseling reizen.
• Hogeschool Viaa geeft studenten voor korte stages of studie alleen toestemming voor bestemmingen binnen Europa.
• Radboud Universiteit Nijmegen heeft een Green Office, dat zich richt op duurzaam onderwijs, onderzoek, patiëntenzorg en bedrijfsvoering.
• Rijksuniversiteit Groningen heeft een Green Office, dat verschillende activiteiten coördineert ten behoeve van de duurzame ontwikkeling van de universiteit.
• TU Delft ontwikkelde een handige infographic waarin reistijden en CO2 uitstoot van vlieg- en treinverkeer met elkaar worden vergeleken. Ook beschikt de universiteit over een Green Office dat zich richt op de verduurzaming van onderzoek, onderwijs en bedrijfsvoering.
• University of Twente neemt diverse initiatieven op het gebied van duurzame mobiliteit, waaronder een fietscursus voor internationale studenten en staf.
• Bij de Universiteit Utrecht ontvangen studenten die op een duurzame manier naar de bestemming van hun uitwisseling reizen een Travel Grant. Ook beschikt de universiteit over een Green Office dat diverse campagnes, challenges en voorlichtingen organiseert.
• Wageningen University & Research heeft het Klimaatplan Wageningen onderschreven om stappen te zetten om Wageningen klimaatneutraal te maken.
• In het Erasmus+ e-zine Go Green vind je zeven tips voor een duurzame buitenlandervaring: Green Erasmus+ | Duurzaamheid, milieu en klimaat.

Middelbaar beroepsonderwijs

• Online samenwerking via eTwinning
• Internationalisation at home, zie voor goede voorbeelden: Beginnen met internationalisering in het mbo.
• Lees voor meer informatie en links over duurzaamheid en internationalisering in het mbo het artikel “Duurzame mobiliteit, wat kunnen mbo-studenten daarmee?”
• Download het Erasmus+ e-zine Go Green met zeven tips voor een duurzame buitenlandervaring: Green Erasmus+ | Duurzaamheid, milieu en klimaat.

Primair en voortgezet onderwijs

• eTwinning: Via de community eTwinning werken scholen in 40 Europese landen samen. Jaarlijks stelt eTwinning een thema centraal, in 2020 was dit ‘klimaatverandering’. Bekijk enkele voorbeelden van eTwinning projecten:
  • #togetherathome: Juf Dorien startte dit project op om haar basisschoolleerlingen in de 'coronatijd' ook leuke herinneringen mee te geven. Via eTwinning brengt ze hen daarom in contact met leeftijdsgenoten uit 8 verschillende Europese landen.
  • Op de pagina Praktijkvoorbeelden en lesmateriaal eTwinning worden 3 eTwinning-projecten uitgelicht in 3 korte video's.
• SpaceBuzz (Erasmus+ KA201 2020 project): Dit Erasmus+ project is een partnerschap tussen Hongarije, Frankrijk, Italië en Nederland en heeft als doel om de jongere generatie te inspireren voor de groene revolutie: De aarde zien door de ogen van een astronaut en de LinkedInpagina van SPACE Consortium.
• Boosting school Awareness about FOod loSs - Stichting Onderwijs Midden Limburg (SOML) (Erasmus+ KA220 2021 project): Via een spel “Minecraft: Education Edition” ontdekken leerlingen de waarde van verspild voedsel. Voor meer informatie over het project kan je contact opnemen met Guido van Dijk via somngd01@soml.nl.
• Global Citizen Network: Vanuit het Global Citizen Network organiseerden 2 Nederlandse scholen een succesvolle 'nationale uitwisseling'.
• Teach the Future en Kindertrendrede: Zij helpen leerlingen uit groep 7 en 8 om vaardigheden te ontwikkelen om na te denken over duurzame toekomstscenario’s. Hiermee krijgen leerlingen meer grip op de veranderende wereld. Dit gebeurt o.a. door het aanbieden van gastlessen en de actieve participatie in de Kindertrendrede, een alternatieve troonrede. Teach the Future en de Kindertrendrede doen jaarlijks mee aan de World Futures Day – Young Voices.
• Schooldag van de Duurzaamheid: Kinderen ervaren spelenderwijs duurzaamheid aan de hand van junior global goals: Schooldag van de duurzaamheid.
• Leren voor morgen: De coöperatie Leren voor Morgen stimuleert duurzame initiatieven in het voortgezet onderwijs in Nederland.
• Project Earth Charter: Project van Erasmus+ binnen het thema 'Earth Charter' waarbij 4 scholen uit 4 verschillende Europese landen samenwerken om de transitie te maken naar een duurzamere en eerlijkere wereld.
• Download het Erasmus+ e-zine Go Green met zeven tips voor een duurzame buitenlandervaring: Green Erasmus+ | Duurzaamheid, milieu en klimaat.

Internationale initiatieven

Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd groeit het aantal initiatieven voor verduurzaming van de internationale mobiliteit en internationalisering in het onderwijs.

Bekijk deze duurzaamheidsinitiatieven:

• Climate Action Network for International Educators (CANIE): Een initiatief van professionals in internationalisering van het hoger onderwijs die de klimaateffecten van hun werk willen verkleinen. Hun doel is 45% minder uitstoot in 2030.
  In 2021 organiseerde CANIE in samenwerking met Nuffic de online International Education Climate Action Summit over het verduurzamen van internationalisering in het hoger onderwijs. De opname van het online-evenement is terug te zien via het YouTube-kanaal van CANIE.
• EAIE: De EAIE-conferentie verhoogde sinds 2017 jaarlijks haar toegangsprijzen om daarmee het planten van bomen te financieren. Met het EAIE Education Forest willen ze de belasting voor het milieu als resultaat van de conferentie compenseren.
• CISaustralia: De Australische organisatie CISaustralia zet zich in om (Australische) studenten ervaring in het buitenland op te laten doen. Om hierbij de ecologische voetafdruk van deze studenten te helpen verkleinen en het bewustzijn te vergroten stelden zij een Green Book op.
• Movetia: Het Zwitserse agentschap voor internationalisering in het onderwijs publiceerde het document Greener Mobility met best practices voor duurzame mobiliteit in het onderwijs.
• Coalitie Anders Reizen: De Nederlandse bedrijven verenigd in de Coalitie Anders Reizen hebben aangekondigd hun vliegbeleid aan te passen om hun CO2-uitstoot te verminderen. De ambitie is om Nederland gezonder en duurzamer te maken door een halvering van de CO2-uitstoot als gevolg van zakelijke mobiliteit. Samen met Natuur & Milieu en Climate Neutral Group hebben ze hun kennis en ervaringen gebundeld in de Vliegwijzer om andere organisaties te inspireren hun voorbeeld te volgen.
• ETH Zürich: Met het motto 'Stay grounded, keep connected' lanceerde ETH Zürich hun air travel-project. Hiermee willen ze hun leden aansporen minder broeikasgassen uit te stoten door minder vliegreizen te maken.
• Europees Parlement: Op 15 september 2020 nam het Europees Parlement een resolutie aan met doeltreffende maatregelen voor een 'groen' Erasmus+, Creatief Europa en het Europees Solidariteitskorps.

Wil je binnen je onderwijsinstelling aan de gang met duurzame internationalisering?

Deze 5 tips kunnen je helpen om het beleid in je organisatie te verduurzamen:

1. Houd data over uitstoot bij voor je instelling. Zo krijgen we inzicht in de werkelijke uitstoot. Een voorbeeld hiervan zijn The President's Climate Leadership Commitments waarbij Amerikaanse universiteiten en colleges o.a. afspreken om vliegreizen op te nemen in hun rapportering over de uitstoot van broeikasgassen.
2. Stimuleer groen reizen, waarbij vooral het aantal vliegreizen zoveel mogelijk wordt beperkt.
3. Beperk het aantal medewerkers per reis en vergroot het aantal activiteiten per reis.
4. Zoek naar alternatieven voor mobiliteit zoals afstandsonderwijs en docentenmobiliteit.
5. Compenseer alle emissies die toch nog vrijkomen.

6. Download ook het e-zine Go Green van Erasmus+ met tips voor een duurzame buitenlandervaring.