Toekomstige leraren voorbereiden op de meertalige realiteit

In de dagelijkse praktijk bevinden leerkrachten zich in een spanningsveld tussen de meertalige realiteit en het belang van de verwerving van de schooltaal. Leerkrachten missen vaak de juiste kennis en vaardigheden om meertalige leerlingen te ondersteunen. Post-hbo trajecten en studiedagen voorzien deels in de behoefte maar lossen het probleem niet op. Meer aandacht en een structurele plek voor meertaligheid in het curriculum van de lerarenopleidingen zou toekomstige leerkrachten beter voorbereiden op de diverse leerlingenpopulatie.

Welke plek zou meertaligheid kunnen innemen in het curriculum van lerarenopleidingen? Wat hebben pabo’s en lerarenopleidingen nodig om dit te realiseren?

Een groep pabo-docenten en lerarenopleiders kwam met deze vragen samen in Gent tijdens een tweedaagse studiereis van het Centrum Internationalisering Lerarenopleidingen (Cilo). Welke inzichten hebben zij opgedaan en hoe zijn deze overdraagbaar naar een bredere groep? Op dit moment wordt de kennisbasis van de pabo’s in Nederland herijkt en zijn deze vragen zeer actueel.

Van eentalig beleid naar meertalig beleid

In Nederland en Vlaanderen is er veelal sprake van eentalig schoolbeleid met daarbij behorende overtuigingen dat er op school alleen Nederlands moet worden gesproken. Dat is onterecht want wetenschappelijk onderzoek wijst keer op keer uit: het inzetten van thuistalen in de onderwijspraktijk hoeft niet ten koste te gaan van het leren van Nederlands.

Dat de eentalige overtuigingen hardnekkig zijn, blijkt wel uit een onderzoek van Dr. Hakan Dursun (KU Leuven, UCLL). Van de 800 ondervraagde leraren in opleiding, waren 60% van mening dat het niet goed is voor de taalontwikkeling van de leerlingen om de thuistaal in de klas te spreken. Gelukkig laat ditzelfde onderzoek ook hoopvolle resultaten zien: leraren in opleiding zijn positiever over het inzetten van thuistalen na het volgen van vakken over meertalig onderwijs. Dit betekent dat de lerarenopleidingen een verschil kunnen maken door aandacht te besteden aan bewustwording van meertaligheid.

De Vlaamse Prof. Van Avermaet, vooraanstaand onderzoeker op het gebied van meertaligheid ziet in de ideaalsituatie scholen en instellingen met beleid waarin de meertalige repertoires van elk individu als “didactisch kapitaal” worden gezien.

Open houding

Op wat voor manier kun je aandacht besteden aan meertaligheid in de lerarenopleiding? Prof. Van Avermaet stelt dat incidentele ingrepen zoals een module meertaligheid aanbieden, een goed begin zijn, maar het probleem niet oplossen. De structurele inbedding van meertaligheid in alle vakken daarentegen wel.

Volgens Dr. Mirjam Günther, lector meertaligheid en geletterdheid aan NHL Stenden, is het belangrijkste aspect de open en positieve attitude vanuit de opleiding richting meertaligheid. Hierdoor kunnen studenten de juiste kennis, houding en vaardigheden opdoen om zelfverzekerd voor een meertalige klas te staan. Daarnaast ligt er voor lerarenopleiders een kans om het enthousiasme voor de (streek)talen uit hun regio over te brengen.

Het is cruciaal om bij het invoeren van meertalig beleid op de pabo of lerarenopleiding, ook aandacht te besteden aan de visie van de docenten zelf op meertaligheid. Uit bevindingen van onderzoek van Marian van Popta en collega’s van de Hogeschool Utrecht blijkt dat lerarenopleiders verschillende interpretaties hebben van wat een talenbewuste leraar is en doet. Verankering van meertaligheid in het curriculum vraagt dus niet alleen om een lange termijn aanpak maar ook om professionalisering van de lerarenopleiders.

Praktische toepassing

Hoe ziet het eruit als deze wetenschappelijke inzichten worden toegepast in de praktijk? Twee voorbeelden:

• Op alle pabo-locaties van NHL Stenden krijgen studenten in het 1e en 2e leerjaar inspiratiecolleges meertaligheid en in leerjaar 2 en 3 wordt structurele inbedding gerealiseerd in het leergebied ‘Taal & Identiteit’. De integratie van meertaligheid in de tweedegraads lerarenopleidingen is in ontwikkeling. Binnen de lerarenopleiding Fries is dit al gerealiseerd en werken studenten actief aan meertaligheidsprojecten.
• Op de Erasmushogeschool Brussel ontwikkelde docent-onderzoeker Anouk Vanherf samen met haar collega’s een leerlijn ‘Meertaligheid’ over de didactische principes van taalkrachtig onderwijs. Tijdens deze leerlijn leren studenten o.a. over meertalige taalverwerving, interculturele gerichtheid, functioneel veeltalig leren en meertalenbeleid.

Hoe nu verder?

Het Cilo-netwerk laat het thema meertaligheid niet meer los. De wetenschappelijke inzichten over meertaligheid in het onderwijs volgen elkaar snel op. Maar binnen de pabo’s en lerarenopleidingen staat beleid hierover nog in de kinderschoenen. De huidige herijking van het curriculum van de pabo’s en lerarenopleidingen biedt kansen om meertaligheid daarin structureel in te bedden. Daarvoor blijft leren van elkaar nodig.

In november 2025 organiseert het CILO-netwerk opnieuw een tweedaagse waarin experts en lerarenopleiders verder met elkaar kennis en ervaringen uitwisselen over de plek van meertaligheid binnen de lerarenopleiding.

Meer lezen

• Talige diversiteit benutten - De Onderwijsraad adviseert de talige diversiteit op scholen beter te benutten. Andere thuistalen kunnen leerlingen helpen bij het leren van en in het Nederlands. De raad beveelt scholen aan keuzes te maken in hoe zij thuistalen benutten en doet een beroep op schoolleiders en overheid om te investeren in de ondersteuning, opleiding en verdere professionalisering van leraren.
• 'Meertaligheid als troef in het onderwijs: 'Ik wist niet dat Marokkanen ook juf kunnen worden' - Knack
• Werken aan een open talenbeleid - Metrotaal
• Kennismaken met strategieën voor inclusieve vakdidactiek - Hogeschool Utrecht
• Meertaligheid & Geletterdheid - NHL Stenden

Meer nieuws over internationalisering, meertaligheid en wereldburgerschap? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.