ROC Mondriaan: tweetalig mbo meer dan boeken vertalen

Manager Ondernemer Horeca op het ROC Mondriaan is als eerste mbo-opleiding gecertificeerd voor tweetalig onderwijs.
Geschreven door Jeroen Langelaar

De opleiding Manager Ondernemer Horeca, onderdeel van de International Hotel and Management School (ROC Mondriaan), wordt al 25 jaar ook in het Engels aangeboden. Dit gebeurde op verzoek van de gemeente, die meer opleidingsmogelijkheden zocht voor de kinderen van de vele expats die zich in de Hofstad vestigen. In 2013 begon de school met het aanbieden van deze opleiding als tweetalige variant.

En hoewel er vanaf dag één nooit een gebrek was aan enthousiasme, was er ook de nodige naïviteit, zeggen de initiatiefnemers nu. “Tweetalig onderwijs was – en is nog steeds – hip en hot”, blikt teamleider Phil Wheeler terug. “We dachten: we hebben een Nederlandstalige opleiding, een Engelstalige variant, en met tweetalig mbo gaan we het beste van twee werelden combineren. Dat was meteen de grootste valkuil.”

‘Engels-plus’ of echt tweetalig mbo?

Zijn collega Froukje Ris, coördinator tto bij ROC Mondriaan, vult aan: “Je denkt vooraf dat je Engels en Nederlands prima in één opleiding kunt gieten. Maar je onderschat de specifieke vereisten voor het kunnen schakelen tussen twee talen. Materialen is één, maar hoe schakelt een student dag in, dag uit continu tussen verschillende talen? Dat vraagt veel van een student. Maar net zo goed van de docent, die niet alleen meer vakinhoudelijk sterk moet zijn, maar ook beide talen goed moet beheersen. Gelukkig hebben we daaraan in deze internationaal georiënteerde stad geen gebrek.”

Indien onvoldoende doordacht, wordt een opleiding niet werkelijk tweetalig, maar eerder ‘Engels-plus’, waarschuwt Phil. (foto) Om dat te voorkomen, en de kwaliteit van tweetalig mbo te borgen, heeft Nuffic in samenwerking met scholen een standaard ontwikkeld. In deze richtlijn, gebaseerd op die van het vo, is vastgelegd waaraan een tweetalige opleiding moet voldoen. Eind november 2020 is de International Hotel and Management School van het ROC Mondriaan als eerste Nederlandse mbo-opleiding voor deze standaard gecertificeerd.

Content and Language Integrated Learning

Een belangrijke vereiste voor deze certificering is de implementatie van Content and Language Integrated Learning (CLIL). Dit is een methode van lesgeven waarbij de vakdocent deels ook taaldocent wordt, en waarbij sterk de nadruk ligt op interactie met studenten in een andere taal. Studenten zijn daarnaast in hun werkzaamheden ook veel met de taal bezig.

'We dachten aanvankelijk met tweetalig mbo het beste van twee werelden te combineren. Dat was meteen de grootste valkuil.'

“Tweetalig onderwijs betekent niet alleen dat docenten vakkennis overbrengen in een andere taal”, benadrukt Froukje. “Het is meer dan het vertalen van boeken. Het draait erom dat de taal- en cultuurkennis van studenten op interactieve wijze wordt vergroot. Nederland is internationaal georiënteerd en dat komt tot uiting op de arbeidsmarkt. In de hospitality-sector heb je bij verder gelijkwaardige diploma’s met tweetalig mbo een streepje voor.”

Uitval

In de eerste jaren van tweetalig onderwijs had ROC Mondriaan te maken met relatief veel uitval bij eerstejaarsstudenten. De school trok daarop conclusies: tweetalig mbo wordt pas aangeboden met ingang van het tweede jaar. Phil: “Geschiktheid en liefde voor de sector moeten altijd voorop staan. Pas daarna kun je gaan denken over verdieping. Inmiddels kiezen topstudenten uit heel Nederland bewust voor onze opleiding. Ze zijn ontzettend gemotiveerd en de uitval is minimaal.”

In de zeven jaar sinds de introductie van tweetalig mbo op de Haagse school is het programma geprofessionaliseerd. Belangrijk daarin was de aanwezigheid van draagvlak en eigenaarschap. “Je doet het er niet even bij. Je hebt een coördinator nodig. Je moet steun hebben van de directie, en de bijbehorende middelen. Ook binnen het team moeten de neuzen dezelfde kant op staan.”

Verrijking

Een gezamenlijke CLIL-cursus helpt daarbij. Alle docenten van de tweetalige opleiding hebben die inmiddels gevolgd. Ook Phil, die van Britse komaf is en dus vloeiend Engels spreekt. “In het begin dacht ik: zo’n cursus heb ik, als native speaker, toch niet nodig? Maar je leert ontzettend veel over didactische werkvormen, hoe je studenten op een leuke manier andere talen kunt leren, bijna zonder dat ze het doorhebben. Na de cursus wil je er de volgende ochtend op school direct mee aan de slag!”

'Inmiddels kiezen topstudenten uit heel Nederland bewust voor onze opleiding.'

Het team van ROC Mondriaan opereert inmiddels op een dermate hoog niveau dat twee docenten zélf toekomstige CLIL-docenten gaan trainen. In een zogeheten CLIL-café praten teamleden elkaar regelmatig bij over hun ervaringen met tto. Froukje: “Tweetalig mbo heeft ons veel gebracht wat we van tevoren nooit hadden gedacht.”

De studenten zeggen dit de docenten waarschijnlijk na. Een aanzienlijk deel stroomt door naar Engelstalige hbo-opleidingen. Andere studenten zoeken het buitenland op, van een studie pedagogiek in Denemarken tot een halfjaar lesgeven in Afrika.

“De internationale blik die deze studenten al hadden, is door tweetalig mbo verder opgebloeid”, besluit Froukje. “Het is een verrijking voor hun leven en er gaat een wereld voor ze open.”

Netwerk Tweetalig mbo

Wil jij je mbo-studenten uitdagen met tweetalig onderwijs? Of je tweetalige opleiding laten certificeren als bewijs voor kwaliteit? Word dan lid van het netwerk Tweetalig mbo. Het netwerk Tweetalig mbo is bedoeld voor mbo-opleidingen die een tweetalige opleiding willen opzetten of verder willen ontwikkelen. Het netwerk bestaat uit docenten en opleidingsmanagers van mbo-opleidingen, plus experts op het gebied van tweetalig mbo. Via een kwaliteitstraject kan je opleiding het certificaat ‘tweetalige mbo-opleiding’ behalen. Zo helpt het netwerk de kwaliteit van het tweetalig mbo te verbeteren.

De opleiding Marketing and Communications Officer van het Koning Willem 1 College in ’s Hertogenbosch is sinds 9 december ook gecertificeerd voor tweetalig mbo.