Professionaliseren door een buitenlandervaring: ‘Een natuurlijke vorm van leren’

‘Meteen enthousiast’ was Jaimy Hauth (zie headerfoto) toen ze hoorde dat ze een internationale studiereis kon maken. In het Italiaanse Modena zou ze vier dagen meelopen op een middelbare school. Hauth is docent Omgangskunde bij het Business & Administration College aan het ROC Midden Nederland. Ze ging op reis, samen met drie collega’s, om zich als onderwijsprofessional verder te ontwikkelen.

‘We stelden van te voren leervragen op’, vertelt Hauth. ‘Ik wilde weten hoe de rol van de docent eruit ziet als het gaat om begeleiden en motiveren van studenten. Bij ons op het ROC doen we meer aan projectmatig onderwijs. Studenten werken samen aan beroepsthema’s: projecten waarin studenten aan de slag gaan met vraagstukken uit de beroepspraktijk. Hoe doen ze dat op een Italiaanse school? Hoe ziet projectonderwijs er daar uit? Daar was ik nieuwsgierig naar.’

De Italiaanse docenten hadden voor de buitenlandse collega’s een uitgebreid programma opgesteld. ‘We woonden lessen bij en voerden een round table gesprek met docenten. Studenten van de school namen ons mee naar culturele activiteiten in de stad. Het leek alsof ik met mijn nieuwe familie op stap was.’

Deskundigheidsbevordering

Internationalisering inzetten voor professionalisering: ROC Midden Nederland doet dat al ruim 20 jaar. Norbert Ruepert, hoofd International Office en strategisch onderwijspartner bij de dienst Onderwijs en Innovatie, is de drijvende kracht erachter. ‘Internationalisering is een van de tools voor deskundigheidsbevordering van docenten en staf. Traditioneel volg je een cursus of workshop. Je bezoekt een conferentie, leest vakbladen. Allemaal uitstekende manieren om professioneel bij te blijven. Maar het buitenland biedt nieuwe, meer omvattende mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen. Je leert niet alleen op vakinhoudelijk gebied - ook je persoonlijke competenties worden verbeterd. Het is een meer natuurlijke vorm van leren. Als je als docent je studenten interculturele vaardigheden wil bijbrengen, is het handig als jij uit eigen ervaring kunt spreken.’

Dat Jaimy juist naar Italië ging, vindt Ruepert ‘extra’ mooi. ‘Veel van onze studenten hebben een culturele achtergrond met wortels rondom het mediterrane gebied. Kijkend naar het sociale en culturele aspect, kunnen we een boel leren in Zuid-Europa over hoe we met onze studenten kunnen omgaan.’

Chaotisch en leerzaam

In Modena bezocht Hauth een ‘soort kunstacademie voor middelbare scholieren.’ In Italië bestaat geen mbo zoals we dat in Nederland kennen – wel scholen in het voortgezet onderwijs met een beroepscomponent. ‘Wat opviel was dat docenten op een informele manier met studenten omgaan’, vertelt Hauth. ‘Wij zijn in Nederland vooral bezig met klassenmanagement. We moeten onze lessen zus inrichten, en zo voorbereiden. In Italië hielden ze zich ook bezig met wat er ter plekke gebeurde. Je zou het chaotisch kunnen noemen, maar de resultaten kwamen er wél.’

Verder zag Hauth een docent studenten klassikaal evalueren. ‘Zo van: bij jou ging dat wel en dat niet goed. Dat zou bij ons ondenkbaar zijn. Evaluaties doen we een-op-een, onder meer vanwege privacy redenen. De Italiaanse docent vertelde dat studenten sowieso van elkaar weten wat er speelt. Ze kunnen elkaar beter helpen en coachen.’

Verder maakte Hauth op de Italiaanse school kennis met het online samenwerkingsprogramma eTwinning. ‘Italiaanse studenten werkten samen aan een project over vluchtelingen met peers uit Griekenland en Duitsland. Dat gebeurde in het Engels via Teams. Hartstikke mooi, ik kende het niet. Wij kunnen dat programma inzetten bij een vak als Burgerschap.’

Ambassadeur

Terug in Nederland schreven Hauth en collega’s een verslag over de leeropbrengsten, die ze presenteerden aan medewerkers binnen hun teams en opleidingen. Hauth: ‘Zo komen onze bevindingen verder de organisatie in, en blijven ze niet alleen binnen ons eigen groepje.’

Ruepert: ‘Ik denk dat Jaimy nu – correct me if I’m wrong - ambassadeur is van internationalisering. Als een student zegt: ik zou iets in het buitenland willen doen, zal ze niet zeggen: daar moet je niet aan beginnen. Dat is belangrijk voor de internationaliseringsstrategie van het ROC. Docenten zijn echt dragers daarvan.’

Vrijwel elke medewerker bij het ROC Midden Nederland kent de internationale ontwikkelingsmogelijkheden. Ruepert: ‘Dankzij die verslagen van docenten. Maar ook op intranet vind je informatie. Onze twaalf opleidingen hebben allemaal een internationaal coördinator, die aanvragen voor het buitenland verzamelt. Samen stemmen we af wie een goede, passende buitenlandse partner zou zijn. Docenten weten mij te vinden, en ik hen. Ik beweeg me door de organisatie.’

Startbaan

Via het tweejarig inwerkprogramma ‘Startbaan’ kunnen nieuwe docenten een reis naar het buitenland maken om zichzelf op die manier te ontwikkelen als professional. Zo is Hauth ook naar Italië gegaan. Momenteel kijkt het International Office met de afdeling HR en het interne scholingsinstituut ROC Academie, hoe ze internationale competenties voor docenten, Zoals door Nuffic omschreven, kunnen integreren in het traject van deskundigheidsbevordering in het buitenland. Ruepert: ‘Dat gebeurde al, maar we willen dat explicieter maken. Dat je niet alleen vakspecifieke zaken leert, maar ook aan je persoonlijke competenties werkt.’

Afgelopen jaar trokken zo’n 80 docenten– van de in totaal ruim 1.300 – de landsgrenzen over. Wat daarvan de effecten zijn? Ruepert: ‘Er hangen zoveel leeraspecten aan een buitenlandactiviteit, de langetermijneffecten zijn daardoor moeilijk te meten. Toch zou ik dat in de toekomst graag nauwkeuriger willen onderzoeken. Het zou me in ieder geval niet verbazen dat een docent na een buitenlandactiviteit voor andere oplossingen kiest dan daarvoor. Je zal in een bepaalde situatie denken aan wat je in het buitenland hebt meegemaakt, daarnaar kunnen verwijzen en op basis daarvan een andere keuze maken.’

Ruepert weet uit eigen ervaring hoe verrijkend het is om je onder te dompelen in een ander land. ‘Ik heb veel buiten Europa gewerkt. Je zekerheden, dingen die jij als logisch ziet, blijken elders niet zo logisch zijn. Je gaat beelden bij jezelf weer kritisch bekijken, aanpassen zelfs. Dat vind ik waardevol.'

Betere docent

Een buitenlandactiviteit is uniek, maar brengt papierwerk met zich mee. Hauth haakte aan via een mobiliteitsproject van Erasmus+. ‘Er zijn een hoop formulieren die je invult ter verantwoording. Maar dat hoort erbij. Bovendien kunnen contactpersonen je daarbij begeleiden.’

Je moet misschien een beetje avontuurlijk zijn voor een stap naar het buitenland, zegt Ruepert. ‘Je overleveren aan een school in een ander oord is niet voor iedereen weggelegd. En dat is oké. Als je iemand die niet wil toch naar het buitenland laat gaan, is hij niet gelukkig en gaat er ook geen leerervaring plaatsvinden.’

Of Hauth na de reis een betere docent is geworden? ‘‘Nou…je wordt niet in vier dagen een ander mens, wel iemand met een ruimere blik. Ik heb voor altijd een ervaring die ik voor mezelf kan meenemen. Ik kan het iedereen aanraden.’