Na de buitenlandstage: wat hebben deze studenten geleerd?

Lees ook deel 1 Op buitenlandstage: wat verwachten studenten te leren? en deel 2 Halverwege de buitenlandstage: wat leren deze drie studenten?

Zelfvertrouwen kweken. Door een andere culturele bril kijken. Een vreemde taal spreken, zo goed en zo kwaad als het gaat. Wie op buitenlandstage gaat, ontwikkelt allerlei internationale competenties.

Drie studenten van de minor International Health Studies aan de Hogeschool Utrecht vertelden voor en tijdens hun buitenlandstage hoe ze daar tegenaan keken. In het laatste deel van een drieluik: wat hebben ze geleerd? En smaakt deze ervaring naar meer?

Student verpleegkunde Sophie liep stage in een ziekenhuis in Sri Lanka.

Een minder goede dag

Op die laatste momenten had ik veel aan een les die ik op school geleerd heb, in de voorbereiding op de stage: je kunt niet altijd een goede dag hebben. Dat klinkt logisch, maar in de praktijk is het weleens lastig om dat te accepteren.

Je wilt zoveel doen, nieuwe mensen leren kennen, maar er is ook heel veel om aan te wennen. De temperatuur, een andere routine, andere culturele gewoonten. En de dingen waar je je thuis weleens zorgen over maakt, of onzeker over bent, neem je mee naar het buitenland. Het hielp me dan om in gedachten te houden: dit is gewoon een wat minder goede dag, die horen er ook bij.

Meer durven

De stage heeft me veranderd, al is niet iedere verandering even zichtbaar. Voor een belangrijk deel is het een gevóel. Maar ik merk wel duidelijk aan mezelf dat ik pro-actiever ben geworden en meer durf. Volgende week ga ik bijvoorbeeld naar Berlijn, en volgende maand naar Engeland, om vrienden op te zoeken die ik in Sri Lanka heb leren kennen.

"Ik ben pro-actiever geworden en durf meer. In mijn eentje naar Berlijn, bijvoorbeeld."

Eerder zou ik misschien gedacht hebben: poeh, zo’n lange reis in mijn eentje. Maar ik heb in Sri Lanka eens een reis naar het zuiden gemaakt waarbij ik 6 uur moest staan. Een helse rit, maar daardoor onderneem ik zoiets nu veel makkelijker.

Het lijkt me heel bijzonder om in de toekomst nog eens in het buitenland te werken. Je leert jezelf er zo goed kennen, en je gaat erdoor waarderen wat we in Nederland allemaal hebben. Alleen al kunnen gáán is een privilege, daar was ik me erg van bewust in Sri Lanka. Het is niet voor iedereen mogelijk, ik ben dankbaar dat ik kon gaan.’

Eléane is student logopedie. Ze liep stage in een ggz-instelling op Curaçao.

Initiatief nemen

Op Curaçao gaan de dingen wat rustiger. Soms zegt iemand iets toe, en moet je daar toch nog een paar keer achteraan zitten. Dat heeft me veel geleerd: ik moest initiatief nemen, dóórvragen, zelf met ideeën komen.

"Op Curaçao merkte ik dat ik met mijn vakkennis en ervaring wat voor anderen kan betekenen."

Samen met een andere stagiair ben ik een project gestart voor mensen met slikproblemen. Ik merkte aan de medewerkers van de instelling, maar ook aan de patiënten, dat ze daar veel van opstaken. Dat bevestigde voor mij: ik ben misschien nog jong, maar ik kan en weet al veel meer dan ik dacht. Met mijn vakkennis en ervaring kan ik echt iets voor anderen betekenen.

Opnieuw naar het buitenland

Toen mijn groepje buitenlandstagiairs weer op school was vroeg de docent: willen jullie opnieuw naar het buitenland, bijvoorbeeld voor een baan? Een deel van onze groep zei heel duidelijk ja, een ander deel nee. Ik zit er precies tussenin.

Werken in Nederland heeft ook voordelen: de zorg is beter georganiseerd, er is meer geld. En mijn werk heeft natuurlijk voor een belangrijk deel met taal te maken: als ik werk met mensen die dezelfde taal beheersen, kan ik meer voor ze betekenen. Dus voorlopig ga ik in Nederland aan de slag.

Dat neemt niet weg dat ik iedereen zou aanraden om op buitenlandstage te gaan. Het is spannend om uit je comfort zone te stappen en je zelfvertrouwen krijgt een boost, want je leert dat je heel veel dingen prima in je eentje kunt. Ik had het niet willen missen.’

Dewi is student verpleegkunde en liep stage op de kinderafdeling van een specialistisch ziekenhuis in Amman, Jordanië. Ze verbleef bij een gastgezin.

Niet alleen de taal was een obstakel. Soms vond ik het ook lastig om te zien dat mensen in Amman anders met elkaar omgingen. Toen een kind dat niet wilde luisteren, vrij streng gestraft werd, schrok ik daarvan. Maar naarmate ik zoiets vaker meemaakte, leerde ik er met een andere blik naar te kijken. Ik sta er nog steeds niet achter, maar ik weet dat het binnen de Jordaanse cultuur gebruikelijker is.

Een andere gezinssituatie

In het begin moest ik best wel wennen in mijn gastgezin. Ik had heimwee, het was daar koud in huis – veel kouder dan in Nederland, want toen ik aankwam was het dáár nog winter. Ook de gezinssituatie was totaal anders.

"Ik leerde om kalm te blijven en de paar woordjes te gebruiken die ik kende."

Thuis heb ik allerlei taken: stofzuigen, koken, de hond uitlaten. Meestal zijn mijn ouders aan het werk als ik ’s middags thuiskom. In het gastgezin was altijd wel íemand, en ze wilden niet dat ik een klusje deed – wat natuurlijk heel lief bedoeld was, want ze wilden het mij zo gemakkelijk mogelijk maken.

Omdat ik me zo nutteloos voelde, heb ik gewoon heel vaak gevraagd of ik kon helpen. Na een tijdje mocht ik ’s avonds helpen met koken. Toen voelde ik me meer thuis, en wat nuttiger.

Volgend jaar ga ik sowieso terug, dan samen met mijn ouders. Ik wil iedereen weer zien, vooral de moeder van mijn gastgezin en mijn ‘broers’ en ‘zus’ daar. We hebben zoveel met elkaar opgetrokken, ons contact is heel hecht.’

Angelique Hagen is docent aan de Hogeschool Utrecht. Ze begeleidt studenten van de minor IHS bij het reflecteren op hun buitenlandstage.

Reverse culture shock

Het gebeurt vaak dat studenten na terugkeer behoorlijk moeten wennen. Dat noemen we de reverse culture shock. In eerste instantie is het vaak heel fijn om weer thuis te zijn, iedereen is benieuwd hoe je het gehad hebt.

Maar daarna voelen studenten zich soms wat overprikkeld, want vergeleken met het land waar ze stageliepen is in Nederland de agenda vaak leidender: je hebt je studie, je bijbaan, sport, vrienden en familie die iets van je verwachten. Vaak is de behoefte aan rust groot, dus we benadrukken: neem voldoende tijd voor jezelf.

Kijken vanuit een ander perspectief

We stimuleren de studenten om te leren van de ervaring, zodat ze er straks in de rest van de studie en in hun werk zoveel mogelijk aan hebben. Dus vragen we ze om de ervaring te beschrijven aan de hand van een aantal vragen. Wat ging goed, wat ging moeizaam? Wat deed dat met je?

Culturele perspectieven krijgen daarbij veel aandacht. In het buitenland kom je terecht in situaties die anders zijn dan je in Nederland zou meemaken. Die kun je bekijken door je Nederlandse bril, maar wat zie je als je kijkt vanuit het perspectief van de mensen daar? Voor jou voelt het misschien gek, maar hoe kijken de mensen dáár naar de situatie die je meemaakte?

"Op een nieuwe plek, in een ander land, leer je om hulp te vragen."

Een voorbeeld van zo’n situatie is een overlijden. Een van onze studenten maakte in het ziekenhuis op Curaçao een sterfgeval mee en was nogal overweldigd door de manier waarop men er daar mee omging. In Nederland staan er meestal een paar nabestaanden aan het bed, maar daar kwam bijna de hele buurt afscheid nemen.

Als je die perspectieven vergelijkt, kom je er waarschijnlijk op uit dat rouw daar niet meer of minder verdrietig is dan hier, maar dat mensen er gewoon op een andere manier mee omgaan. En als je later bijvoorbeeld in een Nederlands ziekenhuis werkt en er bij een sterfgeval veel mensen langskomen om de familie te ondersteunen, kun je dat beter plaatsen.’