"Je hoeft het niet meteen groots aan te pakken"

"Zo voelen mijn studenten zich dus!", roept een deelnemer als de moderator zegt dat de spreektijd erop zit. Welkom bij de masterclass ‘Sustainable Development Goals (SDG’s) en internationalisering’ van Nuffic. Centraal staat de rol die internationalisation at home kan spelen bij het werken aan SDG’s.

Vijftien deelnemers, van international officers tot curriculummakers en docenten uit het hoger onderwijs, vertellen over hun uitdagingen, doen ideeën op, en gaan in gesprek met Eva Haug, expert op het gebied van IaH en COIL (Collaborative Online International Learning).

"Je hebt maatwerk nodig om internationalisering vorm te geven."

"Internationalisation at home, waarbij je internationale ervaringen en competenties opdoet zonder dat je naar het buitenland gaat, heeft een enorme meerwaarde dankzij de inclusieve benadering", aldus Haug. "Álle studenten kunnen interculturele competenties aanleren, die steeds belangrijker worden in een globaliserende wereld." Zo leren ze onder meer tolerant en open-minded te zijn, en verschillen met andere culturen te begrijpen en accepteren.

Haug vertelt over het formele, informele en verborgen curriculum, over dekolonisatie van het curriculum en het gebruiken van indigenous knowledge systems: inclusie 2.0., zeg maar. Er klinkt nieuwsgierigheid vanuit de deelnemers, betrokkenheid, herkenning. Er is veel te bespreken in weinig tijd. Niet gek dat de moderator meer dan eens naar de klok wijst.

Delen van ervaringen

Zijn onderwijsinstellingen überhaupt gecommitteerd aan de SDG’s? "Zeker", zegt Ragna Brouwers, docent Tourism Management bij HZ University of Applied Sciences in Vlissingen. "De SDG’s duurzaamheid en inclusie zijn opgenomen in ons instellingsplan. Als de wereld van nu één uitdaging heeft waar onderwijs en onderzoek een rol in kunnen spelen, dan is het wel verduurzaming."

De rol die internationalisation at home speelt in het behalen van de ambities is groot. Zo werken studenten binnen de module Strategic stewardship samen met peers van hun partneruniversiteit in Jakarta. "In een virtual classroom onderzoeken ze de impact die overtourism in Bali heeft op milieu en economie. Hoe kun je negatieve gevolgen voorkomen? Maar ook: kampt Zeeland met vergelijkbare uitdagingen?" Vrijwel alle projecten van de hogeschool zijn gekoppeld aan de SDG’s, vertelt de docente. "Ze komen terug in projecten en assessments. We proberen de duurzaamheidsdoelen onderdeel te maken van de mindset van de student, geïntegreerd als denkwijze."

Internationalisation at home hoeft niet moeilijk te zijn. "Laat een Nederlands groepje een paar internationale studenten de hidden gems zien in de stad en nodig ze uit voor een gesprek." Op die manier leren ze kennis maken met andere culturen en met andere invalshoeken. "Je hoeft het niet meteen groots aan te pakken."

Carine de Wilde, senior International Relations Officer bij Leiden University, beaamt dat. "Te vaak denken we dat ‘intercultureel’ alleen draait om cultuur en nationaliteit, terwijl het vooral gaat om verschillende visies en perspectieven. Om daar kennis mee te maken, hoef je niet per se de grens over te gaan."

Ook bij de Leidse universiteit staat de blik op de SDG’s. Je ziet ze terug in de ‘Duurzaamheidsvisie 2030’, een Green Office en een Diversity Office en bij het samenwerkingsproject Leiden-Delft-Erasmus, waar duurzame ontwikkelingsdoelen belangrijke drijfveren zijn. De Wilde: "De bredere ambitie is om de dienstverlening van onze international relations-afdeling inclusiever, diverser en duurzamer maken."

Dat betekent ook: professionalisering van de staf. "Voorbeeld. Een docent in de klas zegt: wie het antwoord weet, mag zijn of haar vinger opsteken. Dan zal er altijd een groep studenten zijn die dat never nooit zal doen. Omdat bescheidenheid tegenover de docent belangrijk is binnen hun cultuur bijvoorbeeld. Als de docent zelf nauwelijks interculturele competenties heeft, zal die zulke groepen nooit bereiken. Groepen studenten die alike zijn, gaan naast elkaar zitten. Terwijl een mix van verschillende achtergronden juist creativiteit en innovatie brengt", aldus De Wilde.

Haug wees tijdens de masterclass al op een zesdelige training over internationalisering voor docenten, ontwikkeld door onder meer de Hogeschool van Amsterdam. De Wilde: "Ga in gesprek met collega’s van andere onderwijsinstellingen, van mbo tot wo. Docenten kunnen elkaar inspireren en best enworst practices met elkaar delen."

International community

Tijdens de masterclass namen deelnemers casussen mee met daarin hun uitdagingen op het gebied van internationalisering. Zo wil Leiden University dat de studentengroep die op uitwisseling gaat diverser wordt. De Wilde: "Daarbij kun je gericht verschillende studentengroepen benaderen. Maar hoe bereik je studenten met onzichtbare diversiteit? Studenten met een lage sociaal-economische achtergrond, of studenten met mentale problemen, jongeren die last hebben van heimwee?"

De Wilde zocht tijdens de masterclass naar een concreet antwoord. "Maar gaandeweg merkte ik dat ik meer behoefte had aan een nieuwe visie op internationalisering. Aan een palet van verschillende mogelijkheden om internationalisering vorm te geven. Maatwerk."

Zij wil straks de opgedane kennis van de masterclass delen met collega’s. "Meer fysiek langsgaan bij docenten. Zaadjes planten als het gaat om internationalisering. Er is veel kennis aanwezig op de universiteit, maar die is versnipperd. We moeten onze netwerken openstellen voor elkaar. Meer met de stakeholders in gesprek over de leeruitkomsten, de added value voor de studenten."

"’Intercultureel’ gaat verder dan cultuur en nationaliteit."

Voor Brouwers lagen de uitdagingen op een ander vlak. "De afgelopen jaren waren we vanwege corona fysiek niet vaak in de classroom. Om weer die betrokkenheid van studenten te krijgen, wil ik een international community opzetten van studenten, docenten, het werkveld en andere stakeholders."

Maar hoe formuleert ze de doelstellingen voor de komende twee jaar? "Waar staan we, waar willen we naartoe? Wat laten we links liggen en waar focussen we ons op?"

Tijdens de masterclass zag Brouwers bevestigd dat het vormen van een international community een proces is. "Natuurlijk moet je verantwoorden waar je naartoe wilt. Maar internationalisering is geen eindpunt. Het is een middel, geen doel. Mijn intuïtie daarover was al goed, en dat is hier bevestigd."