Internationalisation at home in het curriculum: hoe doe je dat?

Door internationalisation at home vast te leggen in het curriculum, voorkom je dat mooie internationale initiatieven als een nachtkaars uitgaan én je erkent het belang van internationalisering. Maar hoe vlieg je dat aan?

Razend enthousiast zijn ze, de studenten van de opleiding Sport en Bewegen bij het ROC van Twente. Met jonge nieuwkomers trappen ze een balletje of maken een rondje in de schaatsbaan. Welkom bij het project Wereldmeiden, waarbij jongeren sportactiviteiten organiseren voor migranten. Het mes snijdt aan twee kanten. ‘Jonge nieuwkomers nemen deel aan de maatschappij. En onze studenten doen interculturele competenties op. Hoe maak je contact als je tegen een taalbarrière aanloopt? Wat zijn je aannames over een andere cultuur en kloppen die?’, aldus Daan Maljers, een van de initiatiefnemers van het project en docent-onderzoeker bij het practoraat (kenniscentrum) Internationalisering bij het roc.

‘Internationalisering betekent voor veel mensen stagelopen in het buitenland. Terwijl je ook kunt internationaliseren in je eigen omgeving, zoals wij doen met ons project Wereldmeiden. Ons doel is om studenten interculturele competenties aan te leren zodat ze kunnen leven en werken in een globaliserende wereld. Competenties die onmisbaar zijn voor hun toekomstig werkveld.’

Borging

Door internationalisation at home (IaH) vast te leggen in het curriculum, waarborg je de continuïteit en kwaliteit van internationale activiteiten. Ook wordt zo het belang van deze vorm van internationalisering erkend. ‘IaH heeft een enorme meerwaarde dankzij de inclusieve benadering’, zegt Eva Haug, onderwijsadviseur op het gebied van internationalisering in het curriculum en COIL (Collaborative Online International Learning) bij de Hogeschool van Amsterdam. ‘Álle studenten hebben de mogelijkheid om internationale ervaringen en competenties op te doen, wat juist belangrijk is in tijden van corona. Omdat IaH bij de Hogeschool van Amsterdam is vastgelegd in het curriculum, in de leerdoelen en de leeruitkomsten, hoef ik daar geen ‘waakhond’ meer voor te zijn. Het behang zal er niet afrollen als ik me straks met andere thema’s bezighoud.’ Hoe vlieg je het vastleggen van IaH in het curriculum aan? Haug en Maljers geven de belangrijkste voorwaarden.

# Verantwoordelijkheid ligt niet bij één afdeling

Degenen die zich hard maken voor internationalisering zijn mensen van het International Office, of bevlogen docenten, is Haug’s ervaring. ‘Het International Office houdt zich bezig met internationale relaties en staat vaak ver van het curriculum af. Terwijl curriculumontwikkelaars weer niet altijd weten wat internationalisering inhoudt. IaH in het curriculum hoort bij allerlei mensen: onderwijskundigen, docenten, studenten en management.’

# Schud de afvinkcultuur af

Zorg dat je enthousiaste mensen vindt en genoeg draagvlak creëert. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. ‘Onderwijs vernieuwt en verandert constant’, zegt Maljers. ‘Docenten reageren soms sceptisch. Zeggen: we moeten al aan hybride onderwijs doen, aan digitaliseren. IaH wordt gezien als iets dat ze ook moeten, iets dat ze kunnen afvinken.’

Haug herkent dat. ‘Een van de vragen die bij de Hogeschool van Amsterdam speelt, is: wat heeft een afgestudeerde nodig als diegene in Amsterdam aan de slag wil? Hoe ziet de arbeidsmarkt eruit in een metropool die dynamisch en intercultureel is? Onderzoek vervolgens hoe internationalisering die behoeften kan helpen vervullen. IaH draagt zo bij aan een oplossing, in plaats van dat het als een uitdaging wordt gezien. Zo krijg je meer mensen mee.’

Maljers: ‘Soms voel ik me als een roepende in de woestijn. Ik blijf het gesprek aangaan. Niet om mijn collega’s te overtuigen, maar om een dialoog te beginnen. “Je gaat het pas zien als je het doorhebt”, zei Johan Cruijff al. Als je samen het belang inziet van IaH vorm je langzaam een olievlek en zorg je voor borging.’ Haug: ‘Kijk waar de meeste energie zit. Begin niet bij de plek met de meeste weerstand. Zoek jouw tribe, mensen met dezelfde internationale ervaring of bevlogenheid. In het begin voelde ik me best eenzaam. En zocht ik buiten school een community. Nuffic faciliteert diverse netwerken waar je bij aan kunt sluiten.’

# Maak gebruik van de VIS-subsidie hoger onderwijs

Medewerkers willen vaak weten of ze genoeg ontwikkeluren krijgen om IaH te helpen borgen, weet Haug. Ze wijst op de nieuwe regeling van het ministerie van Onderwijs: de subsidie 'Virtuele internationale samenwerkingsprojecten', afgekort VIS. ‘Hiermee kunnen hogescholen en universiteiten docenten vrijroosteren om een virtueel internationaal samenwerkingsproject te ontwikkelen. COIL is een voorbeeld van virtuele uitwisseling die je kunt inzetten als onderdeel van IaH. Ga daarmee experimenteren. Kijk wat werkt en wat niet.’

# Haak aan bij bestaande initiatieven

IaH borgen, betekent: wat doe je al, en hoe kun je daar een internationale component aan toevoegen, aldus Maljers. Zo was hij bij de opleiding Bewegingsagogie een tijdje bezig om de doelgroepen te verbreden. ‘Als je het wereldnieuws bijhoudt, kan je niet om de vluchtelingenkwestie heen. Zo kwam deze doelgroep in beeld wat uiteindelijk leidde tot het project Wereldmeiden.’

Haug: ‘Haak aan bij collega’s die bezig zijn met verwante thema’s, zoals de Sustainable Development Goals, Global Citizenship, inclusie en diversiteit. Als je zelf gastcolleges organiseert, denk er dan eens over na of je ook internationale docenten kunt uitnodigen. Als er een studiereis wordt georganiseerd, maak dan online kennis met een buitenlandse partner. Denk groot, maar begin klein.’

# Zorg voor professionalisering

Versterk de internationale competenties van docenten zodat ze IaH goed kunnen implementeren. Je kunt als docent op verschillende plekken en in verschillende contexten internationale competenties ontwikkelen: in het buitenland en in de eigen omgeving. En dat is belangrijk, want zonder internationaal competente docenten krijgen we ook geen internationaal competente studenten.

Haug: ‘Zo geven we een zesdelige training over internationalisering van het curriculum voor docenten, die we samen met de Haagse Hogeschool en Hogeschool Rotterdam ontwikkeld hebben en uitvoeren. Bedenk altijd dat je meedoet aan een marathon, geen sprint.’

Geschreven door Sang-Ah Yoo