Trein of vliegtuig? Studenten twijfelen over duurzame buitenlandervaring

Studenten die in het buitenland studeren of stagelopen slaan hun vleugels uit. Vaak zijn ze voor het eerst op zichzelf aangewezen – een ervaring die ze voor de rest van hun leven zullen koesteren. Maar ze slaan ook op een ándere manier de vleugels uit: ze pakken graag het vliegtuig naar hun buitenlandse bestemming.

Dat blijkt uit verkennend onderzoek van Nuffic onder Nederlandse studenten die een periode van hun studie in het buitenland hebben doorgebracht. Van hen reisde 71 procent per vliegtuig en 14 procent per trein. Binnen Europa lag het percentage vliegreizen lager, maar alsnog op 63 procent. De meest opgegeven reden? Snelheid.

Studenten verdeeld over belang duurzaamheid

“In het buitenland doen studenten internationale competenties op die nodig zijn om grensoverschrijdende problemen op te lossen, zoals de klimaatcrisis”, vertelt Lynette Peeters, onderzoeker bij Nuffic. “Tegelijkertijd brengt internationale mobiliteit juist CO2-uitstoot met zich mee. Dat botst dus en dat maakt het tot een interessant thema om verder te verkennen. Er bestaat nog weinig onderzoek naar duurzaam internationaliseren.”

Uit dit eerste verkennende onderzoek blijkt dat hoewel studenten begaan zijn met duurzaamheid (ze vinden duurzaamheid met een 7,4 over het algemeen belangrijk), dit zich niet altijd vertaalt in duurzaam gedrag bij hun internationale ervaring. Van de ondervraagde studenten vindt 39 procent duurzaamheid (heel) belangrijk bij hun buitenlandse studie of stage, terwijl 45 procent dit (helemaal) niet belangrijk vindt.

Financiële tegemoetkoming

Hoewel de prijs voor maar weinig studenten de belangrijkste reden was om te kiezen voor het vliegtuig, kan een financiële tegemoetkoming in reiskosten studenten wél over de streep trekken om voor een duurzame reis te kiezen. In deze studie geeft een meerderheid van de studenten aan ‘waarschijnlijk of zeker’ voor een duurzame manier van reizen te kiezen als ze een tegemoetkoming in hun reiskosten zouden ontvangen. Eveneens een meerderheid zou graag ondersteuning willen van de instelling bij het plannen en boeken van een duurzame reis.

“Er liggen zeker kansen”, concludeert onderzoeker Anneloes Slappendel-Henschen van Nuffic. “Maar wel op voorwaarde dat er toereikende en vindbare financiële tegemoetkoming is. Studenten hebben behoefte aan informatie en praktische ondersteuning.”

Het onderzoek sluit af met enkele aanbevelingen richting instellingen. Zo zouden zij studenten al in een vroeg stadium moeten informeren over de mogelijkheden voor duurzaam reizen. In de communicatie zouden instellingen duurzaam reizen de standaard kunnen maken en de reis nadrukkelijk moeten presenteren als onderdeel van de internationale ervaring. Ook zouden instellingen kunnen nadenken over een beurs voor duurzaam reizen.

Tot dusver maakte ‘een handjevol’ studenten gebruik van de regeling. De instelling zet daarom extra in op promotie, onder meer met een website en bijeenkomsten waarin de regeling onder de aandacht wordt gebracht van docenten. Er is nog veel werk aan de winkel, weet Jennifer. “Reken niet op te veel idealisme. Sommige studenten nemen nog niet eens de trein naar Parijs. Actie is nodig. Wij denken aan een intern reisbureau om studenten te adviseren en het delen van video’s waarin studenten vertellen over hun reis. We zijn er nog lang niet, de Green Travel Grant is pas het begin.”

Online ervaring geen vervanging

Er is dus veel laaghangend fruit om duurzaam reizen te bevorderen. Maar wees voorzichtig in het aanbieden van online ervaringen als alternatief, adviseren de onderzoekers. Hoewel Internationalisation at Home een duurzame en inclusieve manier is om internationale competenties op te doen, zien studenten dit niet als volwaardige vervanger van een fysieke buitenlandervaring.

“De buitenlandervaring gaat mij niet om welk vak je daar leert”, liet een ondervraagde student optekenen. “Het gaat om de cultuur en de mensen die je spreekt, de plek die je bezoekt en het zelfstandiger worden op een nieuwe plek. Dit is op bijna geen enkele manier online te evenaren.”

De onderzoekers van Nuffic vinden vervolgonderzoek wenselijk. Dat zou zich kunnen richten op het verschil in bewustzijn over duurzaam reizen en het handelen ernaar. Anneloes: “Uit het onderzoek komt naar voren dat een internationale ervaring ook kan bijdragen aan het vergroten van het duurzaamheidsbewustzijn van de student. Vervolgonderzoek zou kunnen uitzoeken welke factoren, zoals het curriculum, hierbij een rol spelen.”