'Je bent nooit klaar met Chinees'

Leerlingen die naar aanleiding van het Jaar van het Konijn een konijn beschilderden met Chinese symbolen werden in het zonnetje gezet door Gwendolyn Tates (links) en de Cultural Counselor van de Chinese Ambassade. Fotografie door R. van Bergen.

Gwendolyn groeide op in Maleisië en koos er op haar 18e voor om Chinees te gaan studeren. Het exotische beeld wat ze in 1978 had, van mensen met rode boekjes in de hand, maakte haar nieuwsgierig naar het land dat zo anders leek dan Nederland. Na 22 jaar bij de ING gewerkt te hebben, besloot ze de stap te maken naar het onderwijs en volgde de opleiding tot docent Chinees bij het ICLON.

Toen zij bij Nuffic een lezing 'Do's and Don'ts in China' gaf voor een groep rectoren die een studiereis naar China gingen maken, kwam ze in contact met de nu oud-rector van het Rijnlands Lyceum (Jan Leuiken). Hij vroeg haar om op zijn school het vak Chinees op te zetten: ‘Ik zag het niet als een klus voor een docent, ik heb het opgepakt als een ondernemersopdracht.’ Gwendolyn zet zich daarom regelmatig in om het vak te promoten en verder te ontwikkelen.

De twee D’s

Leerlingen van het Rijnlands kunnen vanaf de 2e klas tot hun eindexamen het vak Chinese taal en cultuur volgen. Van alle docenten hebben ze Gwendolyn het langst, waardoor er een sterke band ontstaat. In de tien jaar dat Gwendolyn het vak geeft, ziet ze eigenlijk weinig verandering in de motivaties van leerlingen. ‘Leerlingen volgen het nieuws niet zo, maar willen wel meer weten over China. Ze zien het als een belangrijk land.’

Hoewel Chinees kunnen spreken goed op je cv staat, weet Gwendolyn dat dit niet genoeg is om het vol te houden. ‘Leerlingen die om die reden het vak kiezen, redden het niet. Chinees leren vraagt namelijk om de twee D’s: discipline en doorzettingsvermogen. Je moet het echt leuk vinden.’ Gwendolyn zegt vaak dat je eigenlijk ‘nooit klaar bent met Chinees’ en heeft die tekst nu al een paar keer op een bord van leerlingen als cadeau gekregen.

‘Het vak Chinese taal en cultuur laat je met een andere blik naar de eigen cultuur kijken’

Nieuwsgierig naar de ander

Veel van het vak draait om de Chinese cultuur. Hoe zijn Chinese leerlingen, hoe kijken zij naar de wereld? ‘Een vak zoals Chinese taal en cultuur is eigenlijk voor iedere leerling waardevol. Je gaat met een andere blik naar de eigen cultuur kijken, je krijgt een niet-westers perspectief mee.’

Een belangrijk onderdeel van het vak is dan ook de uitwisseling met de partnerschool Tong’an Nr 1 Middle School uit Xiamen. Vóór de coronapandemie verbleven leerlingen daar 10 dagen in een gastgezin en deden ze verschillende activiteiten met hun Chinese leeftijdsgenoten. Nu werken de scholen al vier keer online samen aan een Cultuurproject en een Kunstproject. Leerlingen mailen en Facetimen met elkaar en vertellen over hun kijk op school, ouders en de toekomst. Sommige leerlingen houden ook na de uitwisseling contact met elkaar of vragen om bij het volgende project weer met hun buddy te worden ingedeeld. In april gaan Gwendolyn en 18 leerlingen weer op reis naar Xiamen en zullen vervolgens de Chinese buddy's weer naar Wassenaar komen.

Ontwikkeling van Chinees helpt Frans en Duits

Chinees is als vak binnen het Nederlands voortgezet onderwijs nog vrij zeldzaam. Het Netwerk Chinees van Nuffic is voor scholen die Chinees (gaan) aanbieden als eindexamenvak. Voor Gwendolyn is het een fijn steuntje in de rug en een manier om met gelijkgestemden het vak verder te brengen. Gwendolyn: ‘In het begin was er bijvoorbeeld vrij weinig lesmateriaal te vinden over de Chinese cultuur. Stuurgroeplid Judith Zoetelief en ik hebben toen het initiatief genomen voor de website Chinees Cultuurplein.’

Hoewel er geen centraal schriftelijk eindexamen voor Chinees is, kunnen scholen het wel aanbieden als examenvak. Die ‘standaardisering’ van het vak hoeft volgens Gwendolyn niet te betekenen dat het speelse van haar lessen minder wordt. ‘Ik denk juist dat Frans en Duits meer gaan lijken op Chinees, dat ook die vakken zich gaan richten op het ontdekken van een andere cultuur. Er is nu steeds meer aandacht voor (wereld)burgerschap en de taalvakken lenen zich daar uitstekend voor.’

Gwendolyn hoopt dat er meer scholen (en docenten) het vak willen gaan aanbieden. ‘Het lijkt me in deze tijd alleen maar goed als leerlingen zich in iets heel anders dan ze gewend zijn verdiepen en niet alleen de eigen cultuur als norm aanhouden.’