Ouderbijdrage bij tweetalig onderwijs onmisbaar
Half december stemde de Tweede Kamer in met een initiatiefwet van Kamerleden Kwint (SP) en Westerveld (Groen Links) die vastlegt dat de ouderbijdrage echt vrijwillig wordt. Ieder kind moet aan alle activiteiten op school mee kunnen doen, ook als de portemonnee van de ouders (bijna) leeg is. Kinderen uitsluiten van schoolreisjes of excursies omdat ouders de ouderbijdrage niet kunnen ophoesten? Dat kan niet langer.
Uitzondering voor profielscholen
Maar voor profielscholen, zoals technasia en scholen voor tweetalig onderwijs, blijft het wél mogelijk om een verplichte ouderbijdrage te vragen, legde de Kamer vast. Dankzij een aangenomen amendement van D’66 Kamerlid van Meenen - jarenlang rector en docent in het voortgezet onderwijs. “Wij zijn heel blij dat de politiek erkent dat wij bijzondere onderwijsactiviteiten aanbieden, die niet via alleen via de reguliere bekostiging betaald kunnen worden”, zegt Rob Fens. Hij is rector van de Wolfert van de Borselen Scholengroep en voorzitter van het netwerk van tweetalige scholen in Nederland.
Fens vertelt dat hij afgelopen jaar zijn hart vasthield over de toekomst van het tweetalige onderwijs. Want naast de indieners van het initiatiefwetsvoorstel, kondigde ook minister van Onderwijs Arie Slob aan dat hij alle ouderbijdragen in het onderwijs volledig vrijwillig wilde maken. Fens: “Dat zou het einde betekenen van het tweetalig onderwijs in de huidige vorm. De inkomstenderving door ouders die de bijdrage niet kúnnen betalen, kunnen we wel opvangen. Als we ook kinderen van ouders die niet wíllen betalen moeten toelaten, gaan we kopje onder.”
"De inkomstenderving door ouders die de bijdrage niet kúnnen betalen, kunnen we wel opvangen. Als we ook kinderen van ouders die niet wíllen betalen moeten toelaten, gaan we kopje onder.”
- Rob Fens, voorzitter Netwerk van tweetalige scholen in Nederland.
Meer dan een vreemde taal leren
Alle scholen die tweetalig onderwijs aanbieden, vragen daarvoor een extra ouderbijdrage. In het vmbo is die bijdrage gemiddeld 238 euro per jaar, voor havo 368 euro en voor vwo 388 euro, blijkt uit de Schoolkostenmonitor 2018/2019. Waarom is die ouderbijdrage nodig? En waarom is lesgeven in een andere taal zoveel duurder dan onderwijs in het Nederlands? Fens: “In het tweetalig onderwijs gaat het niet alleen om het leren van een vreemde taal. Het ontwikkelen van internationaal burgerschap is minstens zo belangrijk.” Dat betekent dat leerlingen ieder jaar internationale contacten hebben, in de vorm van buitenlandse excursies en stages. Ook lesmateriaal, het inhuren van native speakers, bezoek aan theatervoorstellingen en deelname aan internationale examens zorgen voor extra kosten.
Dat de ouderbijdrage voor tweetalig vmbo een stuk lager is dan voor havo en vwo, komt door de kortere duur van de opleiding. In vier jaar vmbo zijn minder excursies mogelijk: de laatste twee jaar ligt de focus op het eindexamen. Omdat vmbo-leerlingen jonger zijn dan vwo-leerlingen, gaan de buitenlandse reizen vaak ook naar minder verre oorden.
Al die extra uitgaven voor tweetalig onderwijs worden niet vergoed door de overheid. Ondanks aanbevelingen van de Onderwijsraad. Zolang overheidsfinanciering ontbreekt, moeten scholen het budget zelf bij elkaar sprokkelen. Bijna zestig procent van de scholen legt, naast het innen van ouderbijdragen, zelf ook geld bij om de kosten te dekken, blijkt uit de Schoolkostenmonitor.
Financiële regeling moet uitsluiting voorkomen
Maar toch: ouders moeten forse bedragen ophoesten. Zeker als je bedenkt dat die boven op de andere schoolkosten komen, zoals de vrijwillige ouderbijdrage. Leidt die extra ouderbijdrage voor tweetalig onderwijs niet tot uitsluiting van leerlingen met minder draagkrachtige ouders?
Fens: “Voor bijna alle ouders is de ouderbijdrage goed op te brengen. En we doen er alles aan om tweetalig onderwijs ook toegankelijk te maken voor de kleine groep waarvoor dat niet geldt.” Het Kamerbesluit van december 2019 verplicht alle tweetalige scholen om een financiële regeling te treffen voor leerlingen van wie de ouders de bijdrage niet kunnen betalen. Dat kunnen ze zelfstandig doen of door zich aan te sluiten bij een overkoepelende organisatie met een bindende regeling. Uit de Schoolkostenmonitor blijkt dat in 2019 zeventig procent van de tweetalige scholen zo’n regeling had. Maar slechts een kwart van de ouders was daarvan op de hoogte.
“Je moet altijd rekening houden met schaamte van ouders.”
Fens: “In het netwerk van tweetalige scholen hebben we afgelopen december afgesproken dat iedere tweetalige school een regeling voor minder draagkrachtige ouders moet hebben. Dat moet een royale regeling zijn, die ouders heel snel kunnen vinden op de website van de school. Scholen die niet aan deze voorwaarden voldoen, worden door ons netwerk niet erkend als tweetalige school.”
Verder wil Fens scholen stimuleren om te zorgen dat minder draagkrachtige ouders in een veilige omgeving met de school kunnen communiceren. “Je moet altijd rekening houden met schaamte van ouders.” Scholen zouden ook meer reclame kunnen maken voor de Stichting Leergeld, die in veel gemeentes vestigingen heeft. Soms kunnen ouders daar ook een tegemoetkoming krijgen voor de ouderbijdrage voor tweetalig onderwijs.
Is tweetalig onderwijs te duur?
“Ons tweetalige onderwijs zou verschralen als we niet meer op ouderbijdrages kunnen rekenen”, zegt Flint van de Gronden. Hij is directeur van het Anna van Rijn College, een school met tweetalig vmbo, havo en vwo. Net als Fens is hij ervan overtuigd dat de ouderbijdrage voor het overgrote deel van de ouders geen probleem is. Hooguit 1 à 2 keer per jaar wordt hij benaderd door ouders die het bedrag niet op kunnen hoesten. “We komen er altijd uit.”
Van de Gronden is bang dat meer ouders naar privéonderwijs uit zullen wijken als de kwaliteit van het tweetalig onderwijs door minder inkomsten uit ouderbijdragen wordt aangetast. “Dan neemt de elite de wijk naar international schools waarvoor bedragen van tienduizend euro of meer per jaar worden gevraagd. Dat vergroot alleen maar de ongelijkheid."
Maar tweetalige scholen moeten blijven praten over toegankelijkheid, vindt hij. “Wij geloven in wereldburgerschap. Natuurlijk willen we daar zoveel mogelijk leerlingen bij betrekken.” Wat hem betreft moet de discussie niet alleen gaan over kortingsregelingen voor minder draagkrachtige ouders. Misschien kan het tweetalige onderwijs goedkoper? “Internationalisering vind je steeds dichter bij huis. Bijvoorbeeld in Brainport Eindhoven of straks bij luchthaven Flevoland. Moeten onze leerlingen altijd naar het buitenland?” Er is natuurlijk wel een ondergrens. “Borging van kwaliteit is ook belangrijk.”
Janneke Helmholt, sectordirecteur vwo, Ulenhof College (Doetinchem)
“Voor ons tweetalige vwo vragen we een ouderbijdrage van 425 euro per jaar. De school betaalt de andere helft van de extra kosten. We vinden die 425 euro best een hoog bedrag. Maar het is een superopleiding die we heel graag in de lucht willen houden.”
“Deelname aan het tweetalig onderwijs mag nooit afketsen op de financiën van de ouders, is ons uitgangspunt. Dat vertellen mentoren op open dagen aan de ouders: ‘Neem contact op als het speelt.’ Als mentoren zelf vermoeden dat er financiële drempels zijn, vragen ze dat na bij ouders.”
“Ook bij de overdracht van basisschoolleerlingen naar onze school, letten we daarop. Stel dat de leerkracht een leerling aanwijst als kandidaat voor het tweetalig onderwijs en hij wordt toch niet aangemeld, dan informeren we daarnaar: zou het een financieel probleem kunnen zijn?”
“Als ouders zich melden, krijgen ze een gesprek met de financiële medewerker van de school. Nadat ze aannemelijk hebben gemaakt dat betaling van de ouderbijdrage een probleem is, bekijken we wat hen kan helpen: Gespreide betaling? Een bijdrage van de Stichting Leergeld? Of gedeeltelijke of volledige kwijtschelding van de ouderbijdrage? We komen er altijd uit. Maar het komt sporadisch voor dat ouders zich bij ons melden: hooguit één keer per twee jaar.”
“Naar aanleiding van de discussie over de slechte toegankelijkheid van tegemoetkomingsregelingen hebben we nog eens gecheckt of onze regeling goed te vinden is voor minder draagkrachtige ouders. Daarna hebben we een paar dingen aangepast op de website en in de schoolgids. “
Nog meer nieuws over internationalisering in onderwijs?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
