"Het beroepsperspectief van veel studenten is plotsklaps veranderd"

De MBO Raad houdt vast aan de ambitie om meer mbo-studenten een internationale ervaring in het buitenland op te laten doen. “Want digitalisering zal zo’n waardevolle leerervaring nooit helemaal kunnen vervangen”, zegt John van der Vegt, portefeuillehouder Internationalisering bij de raad. Maar zolang het coronavirus studenten verhindert de grens over te gaan, is internationalisation at home meer op zijn plaats dan ooit.

Wat zijn de gevolgen van het coronavirus voor de internationalisering van het mbo op de korte termijn?

“De uitgaande mobiliteit, een belangrijke component van internationalisering, is gestopt. Het is koffiedik kijken wanneer studenten weer stages in het buitenland kunnen lopen. Terwijl dat bij een aantal opleidingen een essentieel onderdeel is. Als we in het najaar weer kunnen reizen valt de schade nog mee. Maar als de uitgaande mobiliteit één of twee jaar stil ligt, wordt het een heel ander verhaal.”

Zal de mobiliteit in het mbo structureel afnemen door de overschakeling op online onderwijs en de recessie?

“Ik denk niet dat de mobiliteit er uiteindelijk onder zal lijden. Hoewel het nog wel een paar jaar kan duren voor we weer op het oude niveau zijn en het meer een mix zal worden van een stage in het buitenland en online uitwisseling. 8 procent van de mbo’ers heeft een periode in het buitenland doorgebracht. Dat is een behoorlijke groei ten opzichte van de voorgaande jaren. Veel studenten doen dat met een Erasmusbeurs. Ik zie dat bij ROC van Twente het aantal aanvragen voor deze beurzen doorgaans een stuk hoger is dan het aantal toekenningen. Bovendien heeft de Europese commissie een verdubbeling, zelfs verdrievoudiging, voorgesteld van het budget voor de opvolger van Erasmus+.”

"Het is koffiedik kijken wanneer studenten weer stage kunnen lopen in het buitenland."

Dus de MBO Raad handhaaft de ambities op het gebied van de uitgaande mobiliteit?

“Het blijft ons streven om meer studenten een internationale ervaring op te laten doen in het buitenland. De raad is van mening dat de fysieke component essentieel is en nooit helemaal vervangen kan worden door digitalisering. (Zie ook Internationalisering na corona, red.) De vorm van internationalisering kan wel veranderen, bijvoorbeeld door meer online internationaal samen te werken. En misschien dat er vaker gekozen wordt voor bestemmingen die dichterbij zijn."

"Naarmate de coronacrisis langer duurt zie je ook hoe belangrijk de sociale component is. Na drie maanden online onderwijs, hoor je steeds vaker terug van studenten dat ze het contact met elkaar en met de docent missen. Dat is zo belangrijk voor hun persoonlijke ontwikkeling. Net zoals een buitenlandervaring dat is. Daardoor ontstaat er steeds meer draagvlak hoe verrijkend het is om je in een andere cultuur onder te dompelen.“

Wat betekent de coronacrisis voor internationalisering van het onderwijs bij ROC van Twente?

“Nu onze studenten niet meer naar het buitenland kunnen reizen, krijgt internationalisation at home een boost. Samen met ROC Mondriaan zijn we in september 2018 gestart met het practoraat Internationalisering waarbij de focus ligt op internationalisation at home."

"Het practoraat heeft in kaart gebracht welke activiteiten daaronder vallen en hoe we dat kunnen toepassen in de lessen. Een van de conclusies is dat veel aspecten van internationalisation at home al in ons onderwijs zitten. Wij leiden op voor vakken en beroepen en daar zitten veel internationale dimensies aan. Daarnaast maken we gebruik van de diversiteit van ons ROC, we verzorgen burgerschapsonderwijs en bezoeken bijvoorbeeld internationale bedrijven. Deze vorm van internationalisering is nu meer op zijn plaats dan ooit.”

"Internationalisering is door de coronacrisis urgenter geworden."

Past ROC van Twente het internationaliseringsbeleid aan, als gevolg van deze crisis?

“Ik zie geen reden om structurele veranderingen door te voeren en dat geldt voor het hele mbo. Ons beleid heeft drie pijlers: mobiliteit, excellentie en internationalisation at home. Bij ROC van Twente willen we het aantal uitgaande studenten verdubbelen in de komende vier jaar."

"Internationalisering zien we als een krachtig middel om excellentie te bevorderen in het mbo. Dat zijn onder meer deelnames aan internationale vakwedstrijden zoals World Skills. Het Europees Kampioenschap in Graz is uitgesteld naar januari 2021. Dat blijven belangrijke elementen in het internationaliseringsbeleid. Studenten kunnen als extra uitdaging ook projecten in het buitenland doen. Er waren er al een aantal geselecteerd en zodra het mogelijk is, pakken we die trajecten weer op. Dit beleid draagt bij aan de kwaliteit van het mbo-onderwijs en versterkt de inzetbaarheid van onze afgestudeerden. Het coronavirus verandert dat niet.”

Wat is de grootste bedreiging van de pandemie voor internationalisering?

“Dat docenten, studenten en ouders terughoudender worden met reizen naar het buitenland omdat ze de risico’s te groot vinden. Want stel je voor dat er een tweede golf komt of een andere ziekte. Wij, als bestuur, zijn uiteraard ook voorzichtig want we willen niet nog een keer in een situatie komen dat je 130 studenten moet terughalen en alle reizen moet annuleren. Dat loopt nogal in de papieren en is heel ingrijpend. Als de mobiliteit langere tijd stagneert, verlies je de contacten die je hebt opgebouwd in het buitenland. Het zou heel jammer zijn als de vooruitgang die we geboekt hebben met de uitgaande mobiliteit door de coronacrisis teniet wordt gedaan.”

"Internationalisation at home is nu meer op zijn plek dan ooit."

Wat is de meest ingrijpende verandering voor het mbo?

“Het beroepsperspectief van veel studenten is plotsklaps veranderd. Ze dachten voor een opleiding te hebben gekozen met veel kans op werk. Maar dat blijkt niet meer zo te zijn. Zij vragen zich af of ze niet voor een andere opleiding moeten kiezen. In januari hadden we nog een overleg over het tekort aan horecapersoneel. Dat beeld is volstrekt veranderd. Nu kunnen bijvoorbeeld fietsenmakers de vraag niet aan. De vraag is ook of we voldoende stageplekken en leerbanen kunnen aanbieden. Vijftig procent van de stages is per half maart vervallen.”

Moeten mbo-studenten door deze crisis andere skills ontwikkelen?

“Niet zozeer andere skills. Maar naast het leren van een vak moet iedere student ook over de competenties beschikken om snel naar een ander beroep of opleiding te switchen. Het belang van niet-beroepsgerichte competenties zoals aanpassingsvermogen, probleemoplossend vermogen en zelfstandigheid wordt door deze crisis heel zichtbaar. Dat zijn vaardigheden die goed ontwikkeld kunnen worden met behulp van internationaliseringsactiviteiten. We besteedden daar al aandacht aan en zullen dat ook blijven doen.”

Biedt deze crisis ook kansen?

“De samenwerking met bedrijven heeft een extra impuls gekregen omdat we veel moesten overleggen over stages en andere projecten. Ook het online onderwijs heeft een enorme boost gekregen. Wat anders drie jaar had geduurd, hebben we nu in drie maanden gedaan. Door de coronacrisis is het thema internationalisering urgenter geworden. Het draagvlak is toegenomen. Eerder speelde in het mbo nog wel eens de discussie hoe zinvol internationalisering is voor een opleiding tot lasser of metaalbewerker. Nu hoef je dat niet meer uit te leggen.”