CLIL in de klas: een methodiek voor tweetalig mbo

Sprankeling. Dat is wat de CLIL-didactiek toevoegt aan tweetalig mbo, volgens coach Amanda van Dijk – van ‘t Noordende. ‘Het is een heel activerende bouwsteen van tweetalig onderwijs, die het beroepsonderwijs verder brengt.’ Rosie Tanner valt haar bij. Tanya Schadee zegt zelfs: ‘CLIL is onmisbaar als je lesgeeft in het tweetalig mbo.’

Content and Language Integrated Learning, kortweg CLIL, is een methodiek waarbij een beroepsvak (dus geen taalvak) gedoceerd wordt in het Engels of Duits. Het doel is om studenten niet alleen de vakinhoud bij te brengen, maar ook hun taalvaardigheid te vergroten. Het gaat niet alleen om les in een vreemde taal, maar vooral om les door middel van een vreemde taal. Docenten hebben daarvoor nieuwe vaardigheden nodig: ze moeten zich bijvoorbeeld bewust zijn van de verschillende taalniveaus van studenten en welke taal ze nodig hebben om zich over de vakinhoud in de vreemde taal uit te kunnen drukken.

Alle drie de coaches hebben jarenlange ervaring met CLIL. Van Dijk was ooit kunstdocent en helpt nu scholen bij het invoeren van tweetalig onderwijs, en dus ook CLIL. Ook organiseert ze CLIL-reizen, dit alles doet zij vanuit haar bedrijf Bilingual Education Projects. Daarnaast onderzoekt ze als docent-onderzoeker bij NHL Stenden hoe CLIL kan helpen om meertaligheid te versterken en is ze eTwinning-ambassadeur.

Tanya Schadee stond jarenlang voor de klas. Als consultant bij Windesheim coachte en trainde ze negen jaar lang docenten in Nederland en België op het gebied van CLIL. Ze specialiseerde zich met een masteropleiding in tweetalig onderwijs en werkt nu op het Deltion College in Zwolle, waar ze docenten traint en coacht op het gebied van Cambridge- en Classroom English en CLIL.

Rosie Tanner komt oorspronkelijk uit Engeland. Ze werkte jarenlang op hogeschool Windesheim en de universiteiten van Leiden en Utrecht. Daarnaast schrijft ze boeken over CLIL, coacht en traint al jaren docenten en trainers in het voortgezet en middelbaar onderwijs op het gebied van tweetalig onderwijs.

Balans tussen taal en inhoud

Heb je CLIL echt nodig om tweetalig onderwijs te geven? De coaches zien het als een tool, maar dan wel een heel belangrijke. ‘Een van de grote voordelen van CLIL is dat het je als docent helpt om verschillen in taalniveau te herkennen en erop in te spelen,’ zegt Schadee. Tanner: ‘Sommige studenten komen binnen met een zes voor Engels. Dan is het best moeilijk om de inhoud van een beroepsvak goed te begrijpen.

CLIL helpt de docent om de balans tussen taal en inhoud goed te bewaken en te zorgen dat studenten de draad niet kwijtraken.’ Schadee: ‘De taal en gebruikte concepten en begrippen mogen niet te simpel of te moeilijk zijn voor de inhoud en vice versa.’ Met CLIL wordt veel en vaak getest of de studenten de gebruikte taal goed kunnen volgen en begrijpen.

Effectievere lessen

CLIL-werkvormen kunnen heel laagdrempelig en eenvoudig zijn. Exit-tickets zijn een voorbeeld: ter afsluiting van de les stel je dan een paar vragen over de behandelde stof. Van Dijk: ‘Je stelt de studenten bijvoorbeeld drie vragen, waarin ook nieuwe termen voorkomen die in die les behandeld zijn. Zo check je wat er is aangekomen, qua inhoud en qua taal.’

De docenten die door de coaches begeleid worden, raken vaak enthousiast over CLIL. Schadee: ‘Ik hoor vaak dat studenten door de CLIL-lessen veel makkelijker Engels gaan praten.’ Ook worden lessen levendiger, en haken taal en inhoud meer in elkaar dan in een ‘gewone’ Engelstalige les van een beroepsvak. Tanner: ‘Studenten spreken over betekenisvolle inhoud die met hun vak te maken heeft. Dat gaat verder dan alleen maar werkwoordsvormen of idioom leren.’

Maar de coaches zijn eerlijk: de CLIL-methodiek onder de knie krijgen lukt niet van de ene op de andere dag. ‘Het kost tijd,’ zegt Van Dijk. ‘Hoeveel tijd, dat verschilt enorm per docent. Het zwaartepunt ligt vaak in het eerste jaar. In die periode moet je soms wat inhoud laten liggen in de lessen, dan kun je iets minder behandelen. Maar uiteindelijk wordt de les juist effectiever en bespáár je tijd met CLIL, omdat de inhoud veel beter overkomt.’

Zelfvertrouwen

De ene docent heeft veel ervaring met de vreemde taal, de ander niet. Ben je automatisch een goede CLIL-docent als je de taal goed beheerst? Tanner: ‘Het begint met een goede beheersing van het Engels, want alleen als je die hebt, kun je als docent echt openstaan voor de CLIL-methodiek. ’ Van Dijk: ‘Het gaat vooral om zelfverzekerd zijn in de taal.’ Schadee vindt Classroom English erg nuttig, omdat zelfs docenten die vaktaal bijzonder goed beheersen soms moeite hebben om typische “klassituaties” te verwoorden. ‘Als je de taal van je vak goed beheerst wil dat nog niet zeggen dat je ook weet hoe je studenten vraagt hun stoelen aan te schuiven of hun jas op te hangen.’

CLIL in Nederlandstalige lessen

Een laatste pre van lesgeven met CLIL: ook niet- tweetalige docenten hebben er baat bij, want wie CLIL-vaardig is, weet lessen interactief te maken, heeft goed in de gaten of taalgebruik en inhoud op elkaar aansluiten. Ook kan de docent een onderwerp op veel verschillende manieren uitleggen en taken voor studenten bedenken waarmee ze in het Engels een onderwerp kunnen bespreken. Van Dijk: ‘Je hoort van docenten dat hun manier van lesgeven echt anders wordt door de CLIL-didactiek.

Mbo-docenten komen veelal uit de praktijk, ze doen bij CLIL didactische vaardigheden op die een aanvulling vormen op hun bestaande repertoire. Ze gaan bijvoorbeeld op een veel interactievere manier lesgeven.’ Dat kan ook goed helpen tegen ordeproblemen, weet Schadee. ‘Ik begeleid een paar docenten van een niet-tweetalige opleiding die het soms best lastig vinden om orde te houden. CLIL maakt hun lessen dynamischer en dus leuker, en daardoor zijn de lessen veel effectiever.’

Zie ook Bilingualeducationprojects.com en Home - Rosie Tanner Education Consultant daar vind je ook de boeken CLIL Skills