Hoger onderwijs

Het hoger onderwijs in de Vlaamstalige regio bestaat uit:

• universitair onderwijs; en
• niet-universitair onderwijs.

Studenten kunnen dit onderwijs volgen aan verschillende soorten hogeronderwijsinstellingen.

Het universitair onderwijs in de Vlaamstalige regio heeft een bachelor-masterstructuur. Dat betekent dat studenten hun studie aan de universiteit beginnen met een bacheloropleiding. De Vlaamse universiteiten bieden alleen academisch gerichte bacheloropleidingen en masteropleidingen aan.

Studenten kunnen de volgende diploma’s behalen:

• Bachelor via een academisch gerichte bacheloropleiding
• Master via een masteropleiding
• Master via een master na masteropleiding
• Doctor/PhD

Het belangrijkste doel van de academisch gerichte bacheloropleiding is om studenten voor te bereiden op een masteropleiding.

• Duur: 3 jaar (minimaal 180 ECTS).
• Inhoud: wetenschappelijk onderwijs en onderzoek, soms een stage van enkele maanden, afhankelijk van de studierichting.
• Toelatingseisen: het Diploma van Secundair Onderwijs en eventueel een toelatingsexamen of een voorbereidingsprogramma (voor studenten die geen diploma hebben dat rechtstreeks toelating biedt). De Vlaamse overheid biedt meer informatie over toelatingsvoorwaarden.
• Diploma: Bachelor.

De masteropleiding is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

• Duur: 1 of 2 jaar (60 of 120 ECTS). Uitzonderingen: geneeskunde en diergeneeskunde, 3 jaar (180 ECTS).
• Inhoud: wetenschappelijk onderwijs, onderzoek en een afsluitende scriptie (15 tot 30 ECTS), soms een stage van enkele maanden (afhankelijk van de studierichting).
• Toelatingseisen: een bachelor behaald na een academisch gerichte bacheloropleiding, of een relevant masterdiploma, eventueel een toelatingsexamen, een voorbereidings- of schakelprogramma. Een schakelprogramma is er voor studenten met een bachelor behaald na een professioneel gerichte bacheloropleiding. De Vlaamse overheid biedt meer informatie over toelatingsvoorwaarden.
• Diploma: Master.

Na het behalen van de Master kunnen studenten kiezen voor een master na masteropleiding. Ze specialiseren zich dan binnen hun vakgebied.

• Duur: 1 of 2 jaar (60 of 120 ECTS).
• Inhoud: onderzoek en een afsluitende scriptie (minimaal 15 tot 30 ECTS), soms een stage van enkele maanden (afhankelijk van de studierichting).
• Toelatingseisen: een relevante Master.
• Diploma: Master.

Uitzondering: waardering hbo-master

Zoals net vermeld is een master in de Vlaamstalige regio vergelijkbaar met een master in het Nederlands wetenschappelijk onderwijs. Maar de inhoud van sommige Vlaamse masteropleidingen komt meer overeen met Nederlandse hbo-masteropleidingen, bijvoorbeeld op het gebied van beeldende kunst of muziek. In die gevallen is het masterdiploma vergelijkbaar met een master in het hoger beroepsonderwijs.

• Duur: 4 jaar.
• Inhoud: onderzoek en een openbare verdediging van een proefschrift.
• Toelatingseisen: een masterdiploma en eventueel extra eisen.
• Diploma: Doctor met als afkorting ‘dr’ of Doctor of Philosophy met als afkorting ‘PhD’.

Studenten volgen niet-universitair onderwijs aan Vlaamse hogescholen. De hogescholen bieden de volgende beroepsgerichte opleidingen aan:

• graduaatsopleidingen (voorheen HBO5-opleidingen)
• professioneel gerichte bacheloropleidingen
• bachelor na bacheloropleidingen

De graduaatsopleidingen zitten tussen het secundair (voortgezet) onderwijs en de professioneel gerichte bacheloropleidingen in. Ze zijn vooral praktijkgericht en minder theoretisch dan (professioneel gerichte) bacheloropleidingen.

Van 2009 tot 2019 heette het Vlaamse Hoger Beroepsonderwijs HBO5. Om de term hoger beroepsonderwijs (HBO) niet te verwarren met de Nederlandse hbo-bachelors, werd het HBO vanaf 2009 HBO5 genoemd. De HBO5-opleiding heeft namelijk het Europese onderwijsniveau 5 (associate degree), terwijl we in Nederland met hbo zowel associate degrees als bachelors (onderwijsniveau 6) bedoelen.

Sinds september 2019 hebben de HBO5-opleidingen de naam graduaatsopleidingen. Alleen de opleiding voor verpleegkunde heet nog steeds HBO5 Verpleegkunde.

De Centra voor Volwassenenonderwijs verzorgden de HBO5-opleidingen tot het schooljaar 2019-2020. HBO5 Verpleegkunde is de uitzondering. Deze opleidingen worden gegeven aan scholen voor secundair (voortgezet) onderwijs. De andere graduaatsopleidingen (de voormalige HBO5-opleidingen) volgen studenten sinds september 2019 aan de hogescholen.

Het Diploma van Gegradueerde kunnen studenten behalen via de volgende opleidingen:

• graduaatsopleidingen
• HBO5 Verpleegkunde

Graduaatsopleidingen

Graduaatsopleidingen zijn beroepsgerichte opleidingen op het niveau van hoger onderwijs. Ze staan dan ook in het Hogeronderwijsregister.

• Duur: 2-2½ jaar (120 ECTS).
• Inhoud: dagonderwijs of avondtraject, met de nadruk op de praktijk.
• Toelatingseisen: het Diploma van Secundair Onderwijs of een ander gelijkgesteld diploma, zie de informatie op de website Onderwijskiezer.
• Diploma: Diploma van Gegradueerde.

HBO5 Verpleegkunde

De opleiding HBO5 Verpleegkunde valt onder het hoger onderwijs, maar wordt alleen aangeboden door scholen voor het secundair onderwijs.

• Duur: 3 jaar (6 semesters).
• Inhoud: praktijkgericht onderwijs en stages.
• Toelatingseisen: het Diploma van Secundair Onderwijs of een ander gelijkgesteld diploma, zie de informatie op de website Onderwijskiezer.
• Diploma: Diploma van Gegradueerde.

De professioneel gerichte bacheloropleiding, aangeboden door hogescholen, leidt studenten op voor een bepaald beroep. Na afronding van deze opleiding kunnen ze direct aan de slag.

• Duur: 3 jaar (minimaal 180 ECTS) of 4 jaar (240 ECTS) voor verpleegkunde.
• Inhoud: onderwijs met de nadruk op de praktijk, het ontwikkelen van vaardigheden en stage lopen.
• Toelatingseisen: het Diploma van Secundair Onderwijs en extra eisen (artistieke toelatingsproeven) voor toelating tot het hoger kunstonderwijs. Zie ook de toelatingsvoorwaarden van de Vlaamse overheid.
• Diploma: Bachelor.

Tijdens een bachelor na bacheloropleiding kunnen studenten zich verder specialiseren in hun vakgebied. De opleiding leidt niet tot een hogere graad (bachelor). Studenten behalen een bachelor (gelijk aan de bachelor die behaald is na een professioneel gerichte bacheloropleiding).

• Duur: 1 jaar (minimaal 60 ECTS).
• Inhoud: verdieping in een specifiek vakgebied.
• Toelatingseis: een bachelor behaald na een professioneel gerichte bacheloropleiding en specifieke toelatingsvoorwaarden.
• Diploma: Bachelor.

Er zijn verschillende soorten hogeronderwijsinstellingen in de Vlaamstalige regio:

• universiteiten voor universitair onderwijs, dat voornamelijk wetenschappelijk is;
• hogescholen voor niet-universitair onderwijs, dat beroepsgericht is.

Universiteiten

De universiteiten bieden academisch onderwijs aan dat kan leiden tot de graad van bachelor of master. Voor de academisch gerichte bacheloropleiding is het hoofddoel het voorbereiden op een masteropleiding.

Hogescholen

De hogescholen bieden beroepsgerichte opleidingen aan, zoals de graduaatsopleiding (voorheen HBO5-opleiding) en professioneel gerichte bacheloropleidingen. Deze opleidingen hebben vooral als doel om studenten op te leiden voor een bepaald beroep.

Uitzonderingen

Uitzonderingen binnen de beroepsgerichte opleidingen zijn er op het gebied van kunst en zeevaart. De Hogere Zeevaartschool en de hogescholen die de kunstopleidingen verzorgen, bieden namelijk ook academisch gerichte bacheloropleidingen en masteropleidingen aan (naast de professioneel gerichte bacheloropleidingen).

Meer informatie over verschillende soorten instellingen staat op de website van de Vlaamse overheid.

Erkende opleidingen en instellingen

In het Hogeronderwijsregister staan alle erkende Vlaamse opleidingen en instellingen. Meer informatie over opleidingen en instellingen kun je ook vinden op de website Onderwijs.vlaanderen.be (van het Vlaamse ministerie van Onderwijs en Vorming).

Opleidingen in cijfers

Het Vlaamse ministerie onderhoudt op deze website ook het overzicht opleidingen in cijfers. Je kunt er informatie vinden over meer dan 600 opleidingen. Bijvoorbeeld over de opleidingsduur en de instellingen waar studenten deze opleidingen kunnen volgen. Maar er zijn ook cijfers over hoeveel studenten een bepaalde opleiding volgden en een diploma behaalden.