Taalontwikkeling en meertaligheid

Hoe ondersteun je als leerkracht de taalontwikkeling van kinderen met een internationale achtergrond in je klas?

Wat staat er op deze pagina?
Terug naar boven

Meer informatie voor leerkrachten

Bekijk ook de informatie over culturele diversiteit en wereldburgerschap en over contact met ouders met een internationale achtergrond.

Geen leerkracht?

Ben je schoolbestuurder of werk je bij een gemeente? Kijk dan op onze overzichtspagina: Kinderen van internationals in het basisonderwijs.

De Nederlandse samenleving is meertalig: naast het Nederlands worden er veel andere talen gesproken, door inwoners met een migratieachtergrond, door sprekers van het Fries of de Nederlandse dialecten, en door iedereen die op school bijvoorbeeld Engels, Frans of Duits heeft geleerd. Ook kinderen met een internationale achtergrond komen op school met hun eigen taalachtergrond: één of meerdere thuistalen, misschien kennis van het Engels. En hun Nederlands is nog in ontwikkeling.

Taalontwikkeling ondersteunen

Hoe ondersteun je de taalvaardigheid van alle kinderen in je klas? Onderzoek toont aan dat bij het verwerven én aanbieden van de moedertaal, de schooltaal en vreemde talen zoals Engels, veel van dezelfde mechanismen een rol spelen. Door ruimte te geven aan meertaligheid kun je het taalbewustzijn en de taalontwikkeling van meertalige én eentalige kinderen stimuleren.

Wil je meer weten over het ondersteunen van de Nederlandse taalontwikkeling van kinderen met een internationale achtergrond?

Hieronder lees je uitgebreid over het inzetten van meertaligheid in de klas en over vroeg vreemdetalenonderwijs voor anderstalige kinderen.

Een plek voor meertaligheid in de klas

Als je de thuistalen van meertalige kinderen erkent en gebruikt op school, kan dit een positieve invloed hebben op hun welbevinden, zelfvertrouwen, en identiteitsontwikkeling. Dit draagt bij aan hun motivatie en daarmee hun schoolsucces. Ook bevordert het ondersteunen van de thuistaal de ontwikkeling van het Nederlands. Door expliciet verbanden te leggen tussen het Nederlands en de thuistaal, kan een kind de talige kennis die hij of zij al heeft inzetten bij het leren van het Nederlands.

Ook kinderen die thuis opgroeien met het Nederlands, hebben voordelen bij het integreren van meertaligheid in het onderwijs. Ze ontwikkelen hiermee taalbewustzijn en een positieve houding tegenover andere talen. Dit helpt ze bij het leren van vreemde talen.

Naast Nederlands, rekenen, en andere vakken óók nog werken aan meertaligheid? Met talen die je zelf als leerkracht niet spreekt? Dat kan klinken als een onmogelijke opgave. Maar het invoegen van meertaligheid in je onderwijs kan klein beginnen. Je hoeft alleen bereid te zijn om samen met je leerlingen meer te leren over de thuistalen in de klas.

Klein beginnen: talensensibilisering

Heel laagdrempelig kun je beginnen met talensensibilisering. Hierbij gaat het niet om het leren ván een taal, maar het leren óver talen. Welke functies hebben talen voor de kinderen in jouw klas? Als ze verschillende talen gebruiken, waarom gebruiken ze de ene keer de ene taal, en de andere keer de andere taal? Ook kinderen die thuis Nederlands spreken, praten op een andere manier met hun opa’s en oma’s dan met hun vriendjes. Waarom is dat eigenlijk?

Door hierover met je klas te praten worden je leerlingen zich bewust van de rol die taal speelt in hun eigen leven en in dat van hun klasgenootjes. Dit kan ook de onderlinge relaties tussen kinderen met verschillende achtergronden verbeteren.

Andere activiteiten die passen bij talensensibilisering zijn bijvoorbeeld samen zingen of tellen in de verschillende talen, of een taalportret of taalpaspoort maken. Ook kun je de verschillende talen in de klas met elkaar vergelijken: lijken woorden in het Nederlands, Duits, Turks en Chinees op elkaar? Hoe komt dat?

Deze activiteiten dragen al bij aan het taalbewustzijn van alle leerlingen, zowel eentalig als meertalig. Ook wordt de betrokkenheid bij het onderwijs van meertalige leerlingen vergroot door de erkenning van de thuistaal.

Aan de slag in de thuistaal

Een volgende stap kan zijn om kinderen hun thuistaal te laten gebruiken bij het werken aan hun vakkennis. Als ze hun thuistaal kunnen lezen en schrijven, kunnen ze bijvoorbeeld informatie opzoeken in die taal en deze gebruiken voor een werkstuk in het Nederlands. Of ze kunnen bij het maken van opdrachten niet alleen gebruik maken van het Nederlands, maar ook overleggen in hun thuistaal met klasgenootjes.

Zo kunnen zwakkere en sterkere leerlingen elkaar helpen, niet alleen op het gebied van de vakinhouden, maar ook op het gebied van taalvaardigheid van het Nederlands én andere talen.

Je leerlingen de ruimte geven om in de klas hun thuistaal gebruiken, kan spannend zijn. Hoe weet je of ze wel echt aan het werk zijn? Wordt er niet stiekem geroddeld? Leerkrachten die zijn begonnen met werken aan meertaligheid, geven aan dat deze angst al snel ongegrond blijkt. Wanneer je in de klas goede afspraken hebt gemaakt over de manier waarop iedereen met elkaar omgaat, gelden deze vanzelfsprekend ook in andere talen. En leerlingen raken juist extra gemotiveerd als ze in hun thuistaal mogen werken en over elkaars thuistalen kunnen leren.

Wil je meer weten over het inzetten van meertaligheid? Bekijk Meer informatie en lesactiviteiten over meertaligheid in de klas.

Vroeg vreemdetalenonderwijs en kinderen met een internationale achtergrond

Biedt jouw school vroeg vreemdetalenonderwijs (vvto) aan? Dan krijg je misschien juist veel aanmeldingen van kinderen met een internationale achtergrond. Ouders zoeken vaak een school waar zowel het Nederlands als het Engels worden ondersteund. Maar is het dan verstandig om extra tijd aan het Engels te besteden, als een kind nog Nederlands moet leren?

Onderzoek laat zien dat het geen nadelig effect heeft op het Nederlands, als kinderen met een andere thuistaal dan het Nederlands op school ook les krijgen in het Engels. Het Engels van de anderstalige leerlingen gaat net zo snel vooruit als bij Nederlandse leerlingen. Ook kunnen anderstalige leerlingen bouwen op hun ervaring met het leren van een tweede taal. Dit kan hun zelfvertrouwen op het gebied van taalverwerving vergroten.

Voor kinderen die het Engels als moedertaal hebben, zijn de vvto-lessen soms minder uitdagend. Met aanvullende materialen op een hoger niveau waarmee de leerlingen zelfstandig kunnen werken, kun je hun Engelse taalverwerving ondersteunen.

Ook kun je ervoor kiezen om Engelstalige kinderen te laten helpen bij de Engelse les in jongere groepen, bijvoorbeeld door voor te lezen. Zo kunnen ze hun kennis inzetten en ook hun eigen taal verrijken.

In de eigen klas kunnen Engelstalige kinderen af en toe bij opdrachten in de Engelse les een andere rol krijgen, waarin ze hun grotere kennis van het Engels kunnen inzetten. Het is belangrijk om het kind echter niet te zeer in een tutorrol te plaatsen, en deze methode dus met mate in te zetten. Door vvto Engels te combineren met aandacht voor andere thuistalen in de klas, kun je bovendien alle kinderen af en toe de expert laten zijn over hun eigen moedertaal.

Voor alle leerlingen is het belangrijk om het aanbod van vroeg vreemdetalenonderwijs goed in te richten. Ook hier is het van belang om te zorgen voor veel rijk taalaanbod en interactie. Bekijk specifieke tips en informatie over het aanbieden van vvto.

Neem ook een kijkje bij de online module CLIL in het primair onderwijs voor tips over het geven van taalrijke vakinhoudelijke lessen. Deze tips kun je overigens ook inzetten bij het ontwerpen van taalrijke lessen in het Nederlands.

Meer informatie en lesactiviteiten over meertaligheid

Er is veel informatie beschikbaar over meertaligheid. Ook kun je op verschillende plekken praktische tips en materialen vinden. Je vindt hieronder een aantal links naar nuttige websites met meer informatie en lesactiviteiten.

Meer lezen

Lesideeën en -materialen

Meer over