Kinderen van internationals in het basisonderwijs - tips voor gemeenten

De afgelopen jaren komen er steeds meer internationale kenniswerkers naar Nederland. Hun kinderen gaan steeds vaker naar het reguliere basisonderwijs. Scholen kloppen daardoor bij gemeenten aan met nieuwe vragen.

De ervaring die gemeenten al hebben met de instroom van arbeidsmigranten en vluchtelingen, kan hierbij van pas komen. Maar deze doelgroep vraagt ook om nieuwe oplossingen. Wat kun je als gemeente doen?

Hier vind je advies over het informeren en verbinden van scholen in je gemeente, en over het ontwikkelen van visie en beleid op dit thema.

De eerste stap voor veel gemeenten is scholen helpen om goede inhoudelijke informatie te vinden. Waar kunnen scholen terecht met vragen? Zijn er subsidies die aangevraagd kunnen worden om het curriculum te ontwikkelen? Waar kunnen zij met hun team extra aandacht aan besteden?

Voor de antwoorden op deze vragen kun je scholen verwijzen naar de pagina’s met informatie voor scholen en informatie voor leerkrachten. Hier is veel informatie te vinden waarmee scholen direct aan de slag kunnen.

Scholen kunnen bijvoorbeeld diverse subsidies aanvragen en de samenwerking aangaan met andere scholen in de omgeving. Voor leerkrachten zullen thema’s als taalontwikkeling, meertaligheid, wereldburgerschap en het contact met ouders van belang zijn.

De gemeente kan een faciliterende rol spelen bij het ontwikkelen van netwerken tussen scholen. Wanneer scholen contact leggen en gaan samenwerken, heeft dit verschillende voordelen:

• Kennisdeling en expertise-ontwikkeling worden gestimuleerd.
• Subsidies kunnen effectiever worden geworven en ingezet.
• Specialisten kunnen worden ingezet op meerdere scholen.

Met relatief beperkte middelen kan al veel bereikt worden om scholen bij elkaar te brengen. Inventariseer eerst waar scholen behoefte aan hebben en in welke vorm zij eventuele samenwerking zelf zouden zien. Organiseer een voorlichtingsbijeenkomst over het thema en laat scholen in discussie gaan over deze vragen.

Deze informatie kun je gebruiken om te bepalen welke activiteiten zinvol kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan:

• Laagdrempelige netwerkbijeenkomsten:
  Nodig scholen uit voor een lezing over het thema, en sluit af met een borrel waar scholen informatie kunnen uitwisselen. Dit kan een terugkerend evenement worden, zodat de deelnemers elkaar steeds beter leren kennen.
• Het ondersteunen van initiatieven van andere instanties:
  Is er in de gemeente of de regio een mbo, ho- of wo-instelling met expertise op het gebied van internationalisering, Nederlands als tweede taal of wereldburgerschap? Mogelijk hebben zij interesse om hun kennis en scholingsaanbod te delen met scholen via bijvoorbeeld een studiedag. Onderzoek welke expertise aanwezig is en hoe je de organisatie van een bijeenkomst kunt ondersteunen. Denk hierbij aan hulp bij de communicatie en het meedenken over een geschikte locatie.
• Een werkgroep faciliteren:
  Zoek vertegenwoordigers van verschillende scholen die geïnteresseerd zijn in het onderwerp. Zij zijn het beste op de hoogte van de behoeften en mogelijkheden op de scholen zelf. Deze kennis kunnen ze bundelen om te bepalen welke stappen gezet kunnen worden binnen de gemeente. Bekijk samen hoe de gemeente de werkgroep kan ondersteunen, bijvoorbeeld door overlegruimte te faciliteren.

Om te kunnen investeren in andere vormen van ondersteuning, adviseren we om extra budget vrij te maken. Denk bijvoorbeeld aan het aanstellen van een specialist op het gebied van internationalisering of taalverwerving, die scholen in de gemeente ondersteunt met advies op maat. Of het financieren van nascholing.

Bekijk voorbeelden van initiatieven van gemeenten en regio’s voor de ondersteuning van scholen.

Verschillende gemeenten hebben er al voor gekozen om binnen de regio de handen ineen te slaan met andere gemeenten. Samen kun je budgetten en krachten bundelen.

Dit heeft verschillende voordelen:

• Je kunt leren van de initiatieven die al in andere gemeenten ontplooid worden. Bekijk samen wat van toepassing kan zijn voor de hele regio.
• Je kunt netwerkontwikkeling voor scholen samen aanpakken. Hierdoor kun je met dezelfde acties veel meer scholen bereiken. Zo vergroot je de kans dat scholen elkaar vinden in dezelfde ambities. Ook kan het meer lonen om een studiedag te organiseren voor scholen uit de hele regio.
• Je kunt scholen helpen om gezamenlijk een plan op te stellen voor bijvoorbeeld de opvang van nieuwkomers. Misschien is het binnen de gemeente moeilijk om een nieuwkomersklas op te richten, maar lukt dat in samenwerking met andere gemeenten wel.
• Je kunt samen met andere gemeenten meer budget vrij maken voor ondersteuning. Het aanstellen van een taalspecialist is bijvoorbeeld financieel sneller haalbaar in samenwerking met andere gemeenten.

Zoek dus het contact op met andere gemeenten in de regio. Hebben zij vergelijkbare vragen? Welke oplossingen hebben zij al uitgeprobeerd? Waar zien zij ruimte voor samenwerking? Bekijk samen wat past voor jullie regio. Misschien willen jullie alleen kennis delen, of juist gezamenlijk een visie opstellen en projecten bedenken die daarop aansluiten.

In naburige gemeenten leven mogelijk andere vragen en behoeften. Bijvoorbeeld doordat er in de ene gemeente meer kinderen van kenniswerkers bij komen, en in een andere gemeente juist meer kinderen van statushouders. Ook dan kan een gezamenlijke aanpak toch nuttig zijn. Er zullen namelijk ook veel overeenkomsten zijn tussen de uitdagingen die al deze kinderen meebrengen voor scholen. Hierin kun je samen optrekken.

Voor vragen die specifiek bij een bepaalde doelgroep horen, kan de uitwisseling van kennis en ervaring over andere doelgroepen ook bijdragen aan het zoeken naar oplossingen.

De gemeente is niet verantwoordelijk voor de inhoud van het onderwijs. Toch is het zinvol om als gemeente te bepalen welke visie je hebt op dit onderwerp en welk beleid daarbij past. Zo kun je vaststellen hoe je scholen wilt en kunt ondersteunen.

Hieronder vind je informatie over verschillende initiatieven die andere gemeenten hebben opgezet. Dit kan helpen bij het bedenken van een eigen aanpak en de accenten die passen bij jouw gemeente.

Om een inschatting te maken van de instroom die je kunt verwachten voor het internationaal onderwijs, kun je gebruik maken van het prognosemodel van Decisio en Rebel. Verschillende gemeenten geven echter aan dat ook ouders die eerder vaak het internationaal onderwijs kozen, nu steeds meer kiezen voor regulier onderwijs.

Voorbeelden van beleid en ondersteuning

• Decisio heeft de toegankelijkheid van het Nederlands onderwijs voor internationals onderzocht. Je vindt een samenvatting op de website van Decisio.
• In Amsterdam is in samenwerking met verschillende schoolbesturen een Centraal Meldpunt opgestart waar scholen nieuwkomers aanmelden voor een speciale nieuwkomersklas: http://www.onderwijsconsument.nl/de-nieuwkomersklas-van-basisschool-samenspel/
• Brainport Eindhoven heeft voor de Brainport-regio een visie op de internationalisering van het onderwijs ontwikkeld. Via activiteiten en bijeenkomsten worden scholen geïnformeerd over het uitbreiden van internationalisering binnen hun curriculum: https://brainporteindhoven.com/nl/voor-jou/onderwijs/internationalisering-onderwijs
• Vanuit de regio Zuid-Kennemerland is het Adviescentrum HaarlemTaal opgestart. Daar is momenteel het ITK-maatjesproject in ontwikkeling, om de overgang van nieuwkomersleerlingen naar reguliere scholen te vergemakkelijken: http://adviescentrum.haarlemtaal.nl/
• De gemeente Amstelveen heeft geld vrijgemaakt voor het aanstellen van twee ambulante taalondersteuners, die scholen in de regio bedienen met informatie en advies op maat over kinderen met een internationale achtergrond: https://www.ato-amstelveen.com/

Voorbeelden van informatievoorziening aan ouders

Verschillende gemeenten werken al aan goed vindbare informatie over het Nederlandse schoolsysteem en de voorzieningen in hun regio. Hier vinden ouders snel de informatie die ze zoeken.

Kijk bij deze gemeenten voor inspiratie:

Amsterdam
Den Haag
Leiden
Utrecht
Rotterdam
Groningen
Maastricht