Wereldburgerschap is nu echt geïntegreerd in BRICKS History

BRICKS History is speciaal ontwikkeld voor het tweetalig onderwijs (tto). In de nieuwe editie is wereldburgerschap helemaal geïntegreerd in de stof. Uitgever Eric Wagemans en docent geschiedenis Pieter van der Heijden van het Stedelijk College in Eindhoven, die meeschreef aan de methode, vertellen meer over deze wereldburgerschapslijn.

Hoe geven jullie vorm aan wereldburgerschap in de nieuwe editie?

Wagemans: “Bij de ontwikkeling van BRICKS History hebben we goed gekeken naar de drie pijlers die Nuffic in tto 2.0 hanteert: ontwikkeling van taalvaardigheid, wereldburgerschapsontwikkeling en persoonsontwikkeling. We hebben wereldburgerschapsontwikkeling echt geïntegreerd in het materiaal. Je ziet het overal terug.”

“Dat begint bij de wereldburgerschapsdoelen, die we zowel op hoofdstukniveau als op paragraafniveau formuleren. In de methode zijn teksten opgenomen die speciaal gericht zijn op wereldburgerschap. Daarnaast hebben we talking points opgenomen: statements op het snijvlak van geschiedenis en wereldburgerschap, waarover leerlingen met elkaar kunnen praten. In de opdrachten werken leerlingen aan wereldburgerschapsonderwerpen en oefenen ze wereldburgerschapsvaardigheden. Als docent vind je daarnaast overal in de methode haakjes om je wereldburgerschapsonderwijs vorm te geven.”

Kun je voorbeelden geven van wereldburgerschapsthema’s die aan bod komen?

Wagemans: “Denk aan onderwerpen als migratie, duurzaamheid, verdeling van macht en welvaart, gezondheid en inclusiviteit. Als wereldburger moet je op de hoogte zijn van hoe deze thema’s werken in de wereld, je moet erover mee kunnen praten. Je kunt ze in de methode heel mooi koppelen aan geschiedenisonderwerpen die sowieso aan bod komen.”

“Als je het bijvoorbeeld hebt over duurzaamheid en je hebt het over jagers-verzamelaars, dan kun je laten zien dat zij nooit iets weggooiden. Je kunt de leerlingen dan de vraag stellen: Hoe ga jij zelf om met dingen weggooien? Op die manier trek je het onderwerp naar de belevingswereld van leerlingen toe, en koppel je het via wereldburgerschap aan de actualiteit.”

Wat is precies het verschil tussen de eerste en tweede editie?

Wagemans: “In de eerste editie besteedden we ook aandacht aan wereldburgerschap, maar was het veel minder gestructureerd. Die methode was bovendien redelijk eurocentrisch geschreven. Nu besteden we veel meer aandacht aan wereldburgerschap en aan wereldgeschiedenis. Uit een groot marktonderzoek dat we hebben gedaan kwam ook naar voren dat docenten behoefte hebben aan wereldburgerschapsontwikkeling in het vak geschiedenis.”

Welke programma’s en publicaties hebben jullie als basis gebruikt voor deze wereldburgerschapslijn?

Van der Heijden: “We hebben gekeken naar het CFEC (Common framework for Europe Competence), waarop het oude EIO (Europese en Internationale Oriëntatie) is gestoeld. Daarnaast hebben we gekeken naar het OECD framework, het Unesco Global Citizenship Education Model en het IB Learner Profile, wat meer gericht is op persoonsontwikkeling.” “Daarin zitten een aantal vaardigheden die voor wereldburgers nuttig zijn, zoals open communiceren, respect tonen, je kunnen inleven. Natuurlijk hebben we ook gekeken naar de reguliere burgerschapseisen die bij wet zijn bepaald. Dit alles is de basis geweest voor ons wereldburgerschapsformat.”

Hoe verhoudt wereldburgerschap zich tot de burgerschapsopdracht bij jullie op school?

Van der Heijden: “Op het Stedelijk College vinden we dat burgerschap stap één is. Daarbij gaat het erom dat je een goede burger kunt zijn in je eigen land. De volgende stap is wereldburgerschap, dus dat je ook buiten je eigen land kunt functioneren, dat je elkaar kunt begrijpen en open bent, zonder jezelf te verloochenen.”

De laatste jaren is er in het vak geschiedenis veel meer oog voor wereldgeschiedenis. Hoe verhoudt wereldburgerschap zich daartoe?

Wagemans: “Er is inderdaad een ontwikkeling richting wereldgeschiedenis, met ook aandacht voor verborgen en vergeten geschiedenissen. Wij vinden het belangrijk dat je als wereldburger kennis hebt van de wereldgeschiedenis, dus niet alleen van de Nederlandse, Europese en westerse geschiedenis.”

“Verder vinden we het belangrijk dat je je ervan bewust bent dat er veel verborgen geschiedenissen zijn die je nog niet kent. Dan kom je niet voor verrassingen te staan, wanneer je in contact komt met mensen uit een andere cultuur. Je leert de geschiedenis breder kennen en begrijpen, en realiseert je dat je nog veel geschiedenissen niet kent.”

"Ook vinden we het heel belangrijk dat je je wereldburgerschapsvaardigheden eigen maakt. Die vaardigheden worden in ons materiaal vaak geoefend. Leerlingen worden continu geprikkeld na te denken over wat hun rol is, welke houding ze kunnen aannemen ten opzichte van anderen, hoe ze een ander perspectief kunnen innemen en hoe ze op een prettige en respectvolle manier kunnen communiceren. Als ze uitstromen, beheersen ze die vaardigheden.”

Van der Heijden: “Een goed voorbeeld van een verborgen geschiedenis is de geschiedenis van de Kelten. Caesar heeft er wel over geschreven in zijn tijd, maar dat is met een Romeins idee, met een buitenperspectief. Het is goed als leerlingen leren dat veel overwonnen volkeren hun eigen geschiedenis niet hebben kunnen overleveren. Daarom zijn het nu verborgen geschiedenissen. Dat geldt bijvoorbeeld voor ook de Native Americans. Andere perspectieven vanuit de wereldgeschiedenis helpen leerlingen te beseffen dat de wereld niet alleen door het Westen is gevormd.”

“Doordat leerlingen omgaan met nieuwigheden en andere perspectieven verandert hun houding. Dat veranderen van de houding is een stukje persoonsontwikkeling.” - Pieter van der Heijden

Maakt een geïntegreerde wereldburgerschapslijn het programma voor docenten niet onbedoeld voller?

Wagemans: “Nee, juist niet. Als je in het tto lesgeeft, ontkom je niet aan wereldburgerschap. Geschiedenis is een vak waarin het heel mooi past. Wij integreren wereldburgerschap in de methode, en daarom hoeven docenten niet zelf op zoek te gaan naar materiaal. Wij bieden een leerlijn, met blokjes tekst en opdrachten die door de hele methode terugkomen. Daarmee bieden wij docenten ook volop haakjes om zelf uit te wijden.”

Hoe onderscheidt jullie methode zich van anderen?

Wagemans: “Wij zijn de enige uitgeverij die specifiek voor het tto ontwikkelt. Dat doen we meteen in het Engels. Ook zijn wij de enige uitgeverij, die de drie pijlers van het tto uitwerkt in haar methodes. En uiteraard zijn onze methodes volledig CLIL.”

Ook persoonsontwikkeling is belangrijk in het tto. Hoe verhoudt dat zich tot de wereldburgerschapsontwikkeling in jullie methode?

Van der Heijden: “Het is natuurlijk een uitloper van elkaar. Wereldburgerschap gaat om kennis, vaardigheden en houding. Doordat leerlingen omgaan met nieuwigheden en andere perspectieven verandert hun houding. Dat veranderen van de houding is een stukje persoonsontwikkeling.”