Een duurzame, vreedzame wereld: zo werk je eraan met je leerlingen

Flint van de Gronden zag eind september als dagvoorzitter op de po/vo-conferentie Samen duurzaam internationaliseren veel mooie gesprekken ontstaan tussen de ruim 500 bezoekers. “Schoolleiders, leraren en coördinatoren internationalisering uit zowel primair als voortgezet onderwijs konden ervaringen uitwisselen en elkaar inspireren.

Zo vertelde een leraar hoe direct jonge leerlingen soms reageren als je overeenkomsten en verschillen bespreekt van andere culturen. Direct, maar zonder waardeoordeel. Zo’n open gesprek zou je ook graag met pubers in het vo willen voeren, maar dat is niet altijd gemakkelijk. Zij hechten juist veel waarde aan het oordeel van hun ‘peers’. En hoe ga je daar dan mee om als docent? Open vragen stellen en je bedenken wat een 5-jarige zou zeggen: dat kan een gesprek mooi openbreken.”

Wereldburgerschap hoort bij burgerschapsonderwijs

De conferentie bracht vele scholen die werken aan internationalisering bij elkaar. Ook de 80 scholen van het Global Citizen Network van Nuffic konden elkaar ontmoeten. Dit netwerk is er voor alle scholen, van praktijkonderwijs tot gymnasium. Als voorzitter van de stuurgroep van het netwerk draagt Van de Gronden uit dat àlle scholen hun voordeel kunnen doen met internationalisering.

“Je kunt wereldburgerschap gemakkelijk koppelen aan burgerschapsonderwijs. Zo help je kinderen te beseffen dat ze verbonden zijn met de rest van de wereld en dat ze er een actieve rol in kunnen spelen. Je leert leerlingen werken aan een duurzame, vreedzame wereld, uitgaand van democratische waarden. Ze leren grens-overstijgend en intercultureel samenwerken. Dat is voor alle leerlingen belangrijk. En dat is gelijk ook de uitdaging!”

“Essentieel is dat leerlingen een bijzondere ervaring opdoen als ze werken aan grote vraagstukken als vrede of duurzaamheid. Dat maakt dat het gaat leven.”

Tekst gaat door onder afbeelding

Verbindingen maken

De vraag is hoe je dat dan in de praktijk brengt. Daar heeft Lyceum Ypenburg inmiddels wel wat ervaring mee. Belangrijk is dat je duidelijk hebt wat je wilt bereiken met je leerlingen, benadrukt Van de Gronden. “Het gaat erom dat je een grote vraag, zoals duurzaamheid of democratische waarden, koppelt aan activiteiten. Docenten moeten daarvoor goede lessen ontwikkelen die deel uit maken van het curriculum.

Essentieel is dat leerlingen daarbij een betekenisvolle ervaring opdoen. Dat maakt dat het gaat leven. Kijk vooral om je heen, is mijn advies. Wij zitten bijvoorbeeld dicht bij Den Haag, dus een bezoek aan het Vredespaleis is eenvoudig te realiseren. Zo sla je twee vliegen in één klap. Je doet iets bijzonders en je leert over internationaal recht en vrede.”

Ontmoeten van andere culturen

Leerlingen op Lyceum Ypenburg gaan ook op buitenlandse excursies, zoals naar een kerstmarkt in Duitsland. Dat soort activiteiten wordt altijd gekoppeld aan vreemdetalenonderwijs en het ontmoeten van andere culturen. Daarnaast heeft een groep docenten het vak B-LIFE ontwikkeld, wat staat voor Burgerschap, Levensbeschouwing, Internationalisering, Filosofie en Ethiek.

Leerlingen leren, naast vakkennis, op een andere manier te kijken naar wat er speelt in de samenleving en de wereld. Door onderzoekend te leren behandelen ze grote, internationale vraagstukken, zoals milieubeleid in het licht van de internationale verhoudingen, maar ook wat leerlingen zelf kunnen doen. De school is er vorig jaar mee gestart in de eerste klassen van havo en vwo en nu groeien ze door naar de tweede. De leerlingen vinden het spannend en leuk om te doen, aldus Van de Gronden.

Docenten aan zet: de speedbootjes

Als je als school meer wilt doen met wereldburgerschap is het belangrijk om het initiatief bij docenten te leggen, vindt Van de Gronden. “Van een CEO hoorde ik eens dat hij innovaties in de organisatie bewust neerlegt bij de mensen die energie uitstralen, de ‘speedbootjes’. Ik vind dat een mooie beeldspraak.

Ook op onze school werkt dat zo. Enthousiaste docenten brengen iets op gang en nemen anderen mee in het verhaal. Je moet dat natuurlijk ondersteunen; dat doen wij onder andere met deskundigheidsbevordering. Docenten kunnen het hele jaar mogelijkheden voor scholing kiezen, voor taalbeleid, wereldburgerschap of cultureel sensitief lesgeven. Geen hapsnap-cursussen maar een samenhangende leerlijn.”

Kleine stappen en succeservaringen

Elke school, of je nou meer gericht bent op cultuur of techniek, kan wereldburgerschap in de praktijk brengen, vindt hij. “Kijk naar wat je al doet en zet dat in het perspectief van het grote doel van wereldburgerschap. Door steeds een kleine stap te zetten kom je er ook. Zorg dat de ‘speedbootjes’ in je organisaties een succeservaring kunnen opdoen. Natuurlijk moet je ook met collega's kritisch zijn om dingen die niet werken niet meer te doen.”