"Internationalisering onderwijs cruciaal voor BV Nederland"

Nederland is een klein land, dus het buitenland is altijd dichtbij. Dat geldt zeker voor Peter Potman van het ministerie van Buitenlandse Zaken. De plv. directeur-generaal Buitenlandse Economische Betrekkingen bracht een groot deel van zijn professionele leven door op consulaten en ambassades – van Shanghai tot Washington D.C.

Voor iemand voor wie buitenland een tweede natuur is, en woont in een land waarin universiteiten vooral Engelse namen dragen, moet het enigszins bevreemdend zijn dat hij met zijn internationale ervaring nog altijd tot een kleine minderheid behoort.

Eigenaardige paradox

“Met alle aandacht die er is voor internationalisering valt het tegen hoeveel Nederlandse studenten daadwerkelijk een studie of stage in het buitenland doen”, vertelt Potman. “Het is een eigenaardige paradox: enerzijds vliegen we steeds meer de wereld over voor vakanties in verre oorden, maar voor onze studie blijven we toch liever gezellig thuis in Nederland.”

“Dat is jammer”, vervolgt Potman, “want Nederlandse bedrijven hebben mensen met internationale ervaring nodig. We verdienen een derde van ons bbp in het buitenland. De belangen zijn gigantisch. Wil je als Nederland kunnen meedoen in de wereld, dan moet je onderwijs dus internationaliseren.”

Meer samenwerking nodig

Dat werd nog eens onderstreept tijdens het Nederlandse staatsbezoek aan Indonesië, eerder dit jaar. Volgens Potman zijn er van het beroepsonderwijs tot het wetenschappelijk onderwijs ‘omvangrijke en hechte’ banden tussen Nederland en Indonesië. Koning Willem-Alexander onderstreepte dit ook in zijn toespraak tijdens het staatsbezoek toen hij refereerde aan de vele ‘jonge mannen en vrouwen die naar Nederland komen om te studeren’ en de ‘nauwe samenwerking tussen de twee landen op het gebied van wetenschap’.

Tegelijkertijd lopen Nederlandse investeerders in Indonesië, vanwege de deels laag- en deels hoogopgeleide bevolking aldaar, aan tegen een tekort aan praktisch opgeleide mensen. Potman: “Daarom is er behoefte aan meer samenwerking tussen het beroepsonderwijs en het internationale Nederlandse bedrijfsleven.”

Tekst gaat verder onder het kader.

Om samenwerking tussen het onderwijs en het internationale bedrijfsleven te intensiveren, nemen onderwijsinstellingen steeds vaker deel aan handelsmissies naar het buitenland. “Dat is iets van de laatste jaren”, stelt Potman. “Kennisinstellingen gaan mee om te netwerken, om acquisitie te doen – daarin opereren ze bijna net zoals als de bedrijven die meegaan. Dat is waardevol. In Indonesië zagen we duidelijk behoefte bij bedrijfsleven en overheid aan deze kenniscomponent.”

Triple helix

“Kennisinstellingen zijn ook cruciaal voor de value proposition van Nederland”, vervolgt hij. “Het draait niet om tulpen en molens. Nederland biedt partners een ‘waarde-pakket’ met bedrijfsmatige oplossingen, wetenschappelijke ondersteuning en een faciliterende overheid: triple helix. De tijd dat je alleen een fabriek neerzet in China is voorbij. De mondiale economie wordt kennisintensiever en dat vraagt om goed opgeleide mensen en triple helix-samenwerkingen waarvan alle deelnemende partners profiteren.”

Daarmee dragen internationaliseringsinitiatieven van onderwijsinstellingen direct bij aan de doelstellingen van de Nederlandse overheid om als innovatieve partner oplossingen te bieden voor wereldwijde uitdagingen.

Holland branding

Voor het vormgeven van triple helix-initiatieven is een belangrijke rol weggelegd voor de Netherlands Education Support Offices (Neso’s) van Nuffic. Zo organiseert Neso Indonesia samen met Indonesische en Nederlandse kennisinstellingen in november een driedaagse (digitale) conferentie, de WINNER (Week of INdonesian Netherlands Education and Research). Doel hiervan is de Indonesisch-Nederlandse samenwerking op het gebied van onderwijs en onderzoek te verstevigen. In 2021 staat een vervolgweek gepland. Triple helix-kansen stonden ook centraal tijdens de Nederlandse handelsmissie naar India in 2019 en bij de Orange Knowledge exchange series in Zuid-Afrika.

"Wil je als Nederland kunnen meedoen in de wereld, dan moet je onderwijs internationaliseren"

“De Neso’s spelen een belangrijke rol als het gaat om het uitdragen van Nederlandse kennis en kunde op het gebied van internationaal onderwijs. Ze doen aan Holland branding”, legt Potman uit. “Daarnaast is het Holland Alumni-netwerk zeer waardevol voor het Nederlandse bedrijfsleven, zeker in Azië. Studenten die in Nederland hebben gestudeerd, dragen bij aan een ‘zachte landing’ voor Nederlandse bedrijven. Het zou mooi zijn als die banden ook in de toekomst bewaard kunnen blijven.”

Corona biedt kansen

De verspreiding van het coronavirus zorgt echter voor haperingen in internationaliseringsactiviteiten, zowel in het onderwijs als in het bedrijfsleven. Potman spreekt van een ‘klap voor de globalisering’.

“De vanzelfsprekendheid waarmee we de wereld over vlogen krijgt voorlopig wel een tik. Dat zal ook niet zo snel meer terugkomen op het oude niveau. Bedrijven ervaren nu al krapte op het gebied van kenniswerkers en universiteiten maken zich zorgen over internationale studenten die ze zouden ontvangen. Voor een totale ommekeer zal het coronavirus misschien niet zorgen, maar iedereen moet wel gaan nadenken over hoe we deze klappen gaan opvangen. Digitalisering zal daarin een grote rol spelen en de afgelopen maanden is gebleken dat er veel meer mogelijk is dan we dachten. Wie de vraag ‘hoe gaan we verder?’ niet stelt, mist de boot. Er komt hoe dan ook een shift. Die zal niet leiden tot minder maar juist tot méér kansen. Die moeten we sámen – overheid, bedrijfsleven en onderwijs – zien te pakken.”